Modern Dünya Bağlamında İnsan Kaynakları Kavramının Eleştirisi ve İnsan Değerleri Fikrinin Doğuşu

Abstract

Insan bir takim meziyet ve yetenekleri olan bir canlidir. Insan ayni zamanda dogustan kazandigi bir takim temel hak ve ozgurluklere sahiptir. Bu onun yaratilmislarin en sereflisi yani “esref-i mahlukat” olmasinin bir geregidir. Ve ayni zamanda insan canlilardan farkli olarak yeryuzunun halifesidir. Şu rahatlikla soylenebilir, dunya insan icin yaratilmistir. Her turlu ozelliklerinden (dil, din, mezhep, irk, cinsiyet, renk vb.) bagimsiz olarak tum insanlarin onda ve uzerindeki nimetlerde hakki vardir. Modernizm surec icinde insani dogal durumundan, fitratindan uzaklastirmis ve onu bir nesne konumuna itmistir. Materyalist zihin ve onun kapitalist ekonomi anlayisi insani “homo economicus” olarak degerlendirmis ve onu arz tarafinda kaynaga talep tarafinda ise tuketici konumuna indirmistir. Bu insanin ve insanligin kabullenebilecegi bir durum degildir. Calisma hayatinda insan yonetimi “personel yonetimi” olarak baslamis ve surec icinde bu anlayis “insan kaynaklari” anlayisina evrilmistir. Insanin bir ekonomik nesne olarak, bir kaynak olarak tanimlanmasi ve buna gore tutum ve davranis gelistirilmesi toplumsal hayatta insanin degerinin azalmasina neden olmustur. Hatta surecte insan bir tur cendereye alinmistir. Oysa “insan kaynak degil degerdir, tuketici degil degerlendirendir.” Bu noktada insani hayatin merkezine en onemli deger olarak koymak, bir toplumsal duzen ve hayat telakkisi olusturmak acil bir ihtiyactir. Bu telakki olusturulurken yaratilis ve ahlak temel alinmali, baska bir ifadeyle Islam, hakikat merkeze konulmalidir. Islam’a gore insan icin, “Hayat, Allah’tan baska hicbir seyin kendi hayati uzerinde egemen olmayacagini, kendisinin de baskalarinin hayati uzerinde egemen olmayacagini beyan etmek ve bunun geregini yerine getirmek”tir. “Insan kaynak degil degerdir” vurgusu ile zihinlerdeki olumsuz cagrisimi giderebilmek icin Insan Kaynaklari kavrami yerine “Insan Degerleri” kavraminin kullanilmasi insanin layik oldugu konuma ulasmasi icin atilmis bir adim; hak ettigi degeri korumak ve kollamak icin yapilmis daha uygun bir tanimlama olacaktir.