ÇOCUK HAKLARINA YÖNELİK METİN DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ’NİN GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Abstract

Cocuk, insan haklarindan faydalanma hakki olan ancak bu durum yeterli gorulmeyen, yetiskinden farkli ve ozel ihtiyaclari olan birey, toplumun gelecegini insa eden yapi tasi olarak degerlendirilmektedir. Dolayisiyla modern dunyada milletler, cocuga ozel haklar tanimak ve bunlari korumak icin birtakim uluslararasi girisimlerde bulunmakta, sozlesmeler imzalamaktadir. Cocuk egitiminde son derece onemli bir yeri olan kitap, egitim materyali gibi iceriginde metin/ler bulunan yapilarin cocuk haklarina yonelik hassasiyet tasimasi ve buna uygun bicimde hazirlanmasi onem arz etmektedir. Metinlerin cocuk haklari acisindan degerlendirmesine imkan saglayacak bir olcegin bulunmasi da bir o kadar onemli gorulmelidir. Bu tur degerlendirmeler arttikca yayimlanan kitaplar, hazirlanan veya egitim materyalleri icin secilen metinler cocuk haklarina yonelik olma hatta cocuk haklarinin ogretilmesi bakimindan daha zengin iceriklere sahip olacaklardir. Bu calisma, Cocuk Haklarina Yonelik Metin Degerlendirme Olcegi ’nin gelistirilmesi amaciyla gerceklestirilmistir. Arastirmanin yuzey gecerligi, kapsam gecerligi ve yapi gecerligi (pilot ve ana uygulama) icin secilmis 4 farkli orneklemi bulunmaktadir. Yuzey gecerligi icin uzmanlardan olusan amacli ornekleme yontemiyle secilen arastirmacinin da dâhil oldugu 3 kisilik bir orneklem grubu olusturulmustur. Kapsam gecerligi icin kartopu yontemiyle belirlenmis 12 uzmanla calisilmistir. Yapi gecerligi calismasinda, 120 kisiden olusan pilot ve 510 kisiden olusan ana uygulamalarda orneklem secimi icin tesadufi ornekleme yontemi kullanilmistir. Arastirma karma arastirma yontemlerinden kesfedici desene gore yapilmistir. Nitel veriler dokuman incelemesi yolu ile toplanip icerik analizi yontemi ile analiz edilmistir. Nicel veriler ise tarama yontemi ile toplanip bir istatistik programi yardimi ile analiz edilmistir. Olcegin kuramsal cercevesi Birlesmis Milletler Teskilati Cocuk Haklari Sozlesmesi ve bu sozlesmeye yapilan ek protokoller temel alinmak kaydiyla cocuk haklarina yonelik uluslararasi alanda gerceklestirilen girisimler, anlasmalar, literaturde konu ile ilgili yapilan calismalar vasitasiyla belirlenmistir. 28 olumlu, 12 olumsuz toplam 40 maddeden olusan 5’li Likert tipi olcekten en dusuk 40, en yuksek 200 puan alinabilmektedir. Olcek, icerik ve yazar olmak uzere iki alt boyuta sahiptir. Olcegin alt boyutlarina iliskin olarak Cronbach Alfa guvenirlik katsayisinin yuksek olmasi ( yazar alt boyutu=0,822; icerik alt boyutu =0,834) alt boyutlarda yer alan maddelerin birbiri ile tutarli oldugunu gostermektedir.\xa0 Olcegin tamami icin Cronbach Alpha degeri 0,90 olarak tespit edilmistir ki bu da olcegin yuksek derecede guvenilir oldugunu gostermektedir. Ayrica, olcekte faktor yuk degeri 0,45’ten yuksek maddeler yer almaktadir. Guvenirlik ve gecerlik sonuclarina bakildiginda gelistirilen olcegin metinlerin cocuk haklarina yonelik olma durumunun degerlendirilmesinde kullanilabilecegi gorulmektedir.