İngiliz Gazete Arşivinde Osmanlı Şiirinin İzlerini Sürmek (1835-1900)

Abstract

OZ 19. yuzyilda Batili arastirmacilarin odagina yerlesen Osmanli edebi- yati, mustakil calismalara konu edilmis ve bu alanda cesitli yayinlar yapilmistir. Şiir seckisi, mustakil makale ve edebiyat tarihi yazimi baglaminda cesitlenen bu calismalar, Osmanli dili ve edebiyatinin tarih- selligine iliskin onemli dikkatler ortaya koymuslardir. Osmanli kulturu yazini, yalnizca bilimsel calismalarla sinirli kalmamis, sureli yayinlar araciligiyla da her turden okurun dikkatine sunulmustur. 19. yuzyilda Ingiltere, Iskocya ve Irlanda’da yayimlanan birtakim yerel gazeteler, Osmanli kulturu ile ilgili haberlere sutunlarini acmis ve boylelikle be lirli bir elit ve akademik cevrede uretilen calismalari gundelik okurun dikkatine sunmuslardir. Siyasi icerikli metinlere ve siirlere, seyahat notlarina, Osmanli siirinden cevirilere ve cesitli eser tanitimlarina yer veren bu gazeteler, 19. yuzyilda Avrupa’da bazi cevrelerde Osmanli kulturune karsi uyanan sempati ve merakin onemli temsilcileri olmus- tur. Soz konusu gazeteler, Ingiliz, Iskoc ve Irlanda basininda Osmanli edebiyatinin tartisildigi bir kultur platformunun yaratilmasini saglamis ve bu alanda yapilmis ve yapilmakta olan calismalarin yaygin etkisine onemli katkilar saglamislardir. Bu makalede, Ingiliz Gazete Arsivi nde (The British Newspaper Archive) kayitli olan yerel gazetelerde 1835 ve 1900 yillari arasinda yayimlanmis Osmanli edebiyati ile ilgili haberlere/siir cevirilerine odaklanilmis ve su sorulara cevaplar bulunmaya calisilmistir: Ingiliz, Iskoc ve Irlanda gazetelerinde Osmanli edebiyati ile ilgili yayimlanmis haberler ve bu edebiyattan yapilmis ceviriler nasil bir icerige sahiptir? 19. yuzyilda Bati’da uretilmis Osmanli edebiyati calismalarinin ortaya ciktigi tarihsel baglam icerisinde bu haberlerin nasil bir islevi vardir? Soz konusu haberler Osmanlilarin/Turklerin Bati’daki algisi hakkinda bugun bize neler soylemektedir? J. C. Mangan, Joseph von Hammer-Purgstall, J. W. Redhouse, W. A. Clouston ve E. J. W. Gibb gibi onemli oryantalistlerin calismalarini/siir cevirilerini iceren haberleri odagina alan bu makalede, yukaridaki sorulara birtakim cevaplar sunulmus ve 19. yuzyil Osmanli kulturu calismalarinin uretildigi ve tuketildigi kulturel baglam ortaya konulmaya calisilmistir.