MUSA AKYİĞİTZADE’NİN EKONOMİK GÖRÜŞLERİ ve OSMANLI İKTİSAT ANLAYIŞINA ETKİLERİ

Abstract

Osmanli Devleti XIX. yuzyil boyunca siyasal istikrarsizliklar, toplumsal huzursuzluklarin yani sira ekonomik sorunlarla da ugrasmistir. Ekonominin peyderpey Batili buyuk devletlerin yayilma ve nufuz sahasi haline gelmesi, Osmanli muelliflerinin Batiya karsi tepki ortaya koymalarina neden olmustur. Bu cercevede Musa Akyigitzade XX. yuzyilin arifesinde Osmanli Devleti’nde egemen iktisadi dusunceyi elestiren bazi gorusler dile getirmistir. Siyasal ve ekonomik bagimsizliklari ayrilmaz bir butun olarak mutalaa eden Musa Bey, yerli sanayinin gelistirilmesini israrla savunmus ve bunun icin de himaye usulunun uygulanmasi gerektigini vurgulamistir. Liberal iktisadi dusunceye yonelik elestirilerinde tarihi orneklere siklikla basvurarak, himayeci ekonomik politikalarin tatbik edilmesinin elzem oldugunu, aksi takdirde gelismekte olan ulke ekonomilerinin asla boyunduruk altindan cikmayacagi tezini islemistir. Ayrica ulke ekonomisi acisindan tarimin mi, sanayinin mi oncelikli oldugu tartismasina da deginen Musa Bey, tarimsal uretim ile sanayinin ayni zaman diliminde olmasinin daha faydali olacagi hususunda bir sentez yapma yolunu tercih etmistir. Bu calisma kapsaminda da oncelikle Musa Akyigitzade’nin iktisadi dusuncesi hakkinda bilgi verilmis, akabinde Musa Bey’den sonra –ozelikle II. Mesrutiyet doneminde-\xa0 liberal iktisadi dusunceye yonelik elestirilerden bahsedilmis ve son olarak da Musa Bey’in iktisadi fikirlerinin uygulanabilirligi –kisaca- tartisilmistir.