Language
Country/Area
No result found
Một bước ngoặt trong lịch sử giáo hội: Cơ đốc giáo Đông phương và Tây phương đã chia rẽ Filioque như thế nào?
Trong lịch sử phát triển của Cơ đốc giáo, thuật ngữ Filioque luôn là tâm điểm gây tranh cãi lớn. Cụm từ này từ tiếng Latinh có nghĩa là "và từ Chúa Con" và ở một mức độ nào đó phản ánh sự khác biệt sâu sắc giữa Kitô giáo phương Đông và phương Tây về nguồn gốc của Chúa Thánh Thần và sự hiểu biết về Chúa Ba Ngôi.
Tài liệu tham khảo sớm nhất về nguồn gốc của Chúa Thánh Thần là trong Kinh Tin Kính Nicene, được Công đồng Đại kết Đầu tiên của Constantinople xây dựng vào năm 381. Trong văn bản gốc, Chúa Thánh Thần rõ ràng “đến từ Chúa Cha” và không có cách diễn đạt nào như “từ Chúa Con”. Theo thời gian, Giáo hội Latinh dần dần bắt đầu thảo luận và bổ sung cụm từ này vào cuối thế kỷ thứ 6, và cuối cùng nó được chính thức đưa vào phụng vụ La Mã vào năm 1014. Tuy nhiên, sự thay đổi này vấp phải sự phản kháng quyết liệt từ phía Cơ đốc giáo phương Đông, khiến nhà thờ bị chia rẽ ngoài tầm kiểm soát.
Việc bổ sung Filioque được coi là một cuộc tranh chấp về mặt giáo lý giữa các nhà thờ phương Đông và phương Tây và đánh dấu sự khởi đầu của cuộc Đại ly giáo vào năm 1054.
Về mặt lịch sử, cuộc tranh cãi về Filioque chủ yếu liên quan đến bốn khía cạnh: một là tranh cãi về chính thuật ngữ này; hai là tính chính thống của học thuyết về việc Chúa Thánh Thần đến từ Chúa Cha và Chúa Con như thế nào; thuật ngữ này xuất phát từ Chúa Cha và Chúa Con như thế nào. Tính hợp pháp của thuật ngữ được thêm vào Kinh Tin Kính Nicene-Constantinople;
Những cuộc tranh cãi này không chỉ đặt câu hỏi về quan điểm thần học mà còn đề cập đến bản chất của toàn bộ nhà thờ và sự phân bổ quyền giảng dạy. Trong Chính thống giáo Đông phương, nhiều nhà thần học giữ quan điểm "nghiêm khắc", tin rằng việc bổ sung Filioque trực tiếp dẫn đến việc đánh giá thấp vai trò của Chúa Thánh Thần, đây là một sai lầm lớn về mặt học thuyết.
Như Antony Siegenski đã chỉ ra, cuộc tranh cãi này không chỉ liên quan đến Chúa ba ngôi mà còn liên quan đến bản chất của nhà thờ và sự phân bổ quyền lực giữa các nhà lãnh đạo.
So với những người theo chủ nghĩa "nghiêm khắc", một số nhà thần học "tự do" tin rằng tranh chấp này chủ yếu xảy ra do hiểu lầm và thiếu giao tiếp, cả hai bên đều không nhận ra sự đa dạng trong quan điểm thần học của nhau. Quan điểm này cho rằng vấn đề Filioque là vấn đề về cách hiểu khác nhau về các quan điểm thần học hơn là các học thuyết không tương thích.
Khi cuộc thảo luận về học thuyết ngày càng sâu sắc, ngày càng có nhiều nghiên cứu bắt đầu khám phá nguồn gốc của cuộc tranh cãi này. Một số học giả tin rằng Tân Ước không nêu rõ nguồn gốc kép của Chúa Thánh Thần, nhưng nó đặt nền tảng cho thần học Ba Ngôi sau này.
Một số giáo phụ tin rằng Chúa Thánh Thần "đến từ Chúa Cha và qua Chúa Con." Quan điểm này cũng được phản ánh trong các tác phẩm của các Giáo phụ Latinh.
Sự hiểu biết về Filioque không chỉ ảnh hưởng đến thần học mà còn ảnh hưởng đến việc thực hành đức tin Kitô giáo nói chung. Nhiều tín đồ giải thích và trải nghiệm sự hiện diện của Chúa dựa trên học thuyết của riêng họ, và sự bất đồng này tạo ra những thách thức thần học. Các nhà thờ phương Tây tin rằng sự hiểu biết về Chúa Thánh Thần mà loại trừ Chúa Con sẽ không hoàn hảo, trong khi các nhà thờ phương Đông tin rằng sự hiểu biết của phương Tây có thể dẫn đến những sai lệch về giáo lý.
Từ góc độ lịch sử, Kinh Tin Kính Nicea và Kinh Tin Kính Constantinople không giải thích rõ ràng về nguồn gốc cụ thể của Chúa Thánh Thần, Đấng đã gieo mầm mống cho những cuộc đấu tranh tàn khốc sau này. Vì vậy, cuộc tranh chấp do Filioque gây ra không chỉ là vấn đề thần học mà còn liên quan đến việc hiểu thế nào về hoạt động và thẩm quyền của nhà thờ.
Các học giả thần học ngày nay có thể cố gắng hiểu cuộc tranh chấp này từ một góc độ khoan dung hơn, nghĩ rằng nó có thể là điểm khởi đầu cho cuộc đối thoại giữa các nhánh khác nhau của Cơ đốc giáo. Quan điểm như vậy làm sáng tỏ sự cởi mở của nhiều Kitô hữu đối với sự hiểu biết thần học đa dạng.
Bây giờ các học giả cũng đang đặt câu hỏi: Liệu chúng ta có thể tìm thấy điểm chung trong cuộc đối thoại vượt qua cuộc xung đột có nguồn gốc sâu xa trong lịch sử này không?
Đối mặt với những tranh cãi ở Filioque, liệu các giáo hội Cơ đốc giáo trong tương lai có thể tìm ra con đường hòa giải trên cơ sở tuân thủ niềm tin tương ứng của họ không?
