Trong cấu trúc cơ bản của sự sống, tế bào là đơn vị nhỏ nhất và sự giao tiếp giữa các tế bào là chìa khóa để duy trì các chức năng của sinh vật đa bào. Các mối nối khe, là kênh quan trọng giữa các tế bào, thúc đẩy trao đổi thông tin trực tiếp giữa các tế bào liền kề. Những kênh màng nhỏ này cho phép các phân tử nhỏ, chất nền và chất chuyển hóa đi vào và ra, đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sống.
Ngay từ năm 1967, các nghiên cứu sử dụng kính hiển vi điện tử đã tiết lộ chi tiết về các cấu trúc này, dẫn đến việc chúng tách khỏi "mối nối chặt" ban đầu và được đổi tên thành mối nối khe. Các mối nối này bắc cầu qua khoảng cách 2 đến 4 nanomet giữa màng tế bào và kết nối các tế bào thông qua phức hợp protein gọi là connexin. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự kết hợp khác nhau của các connexin này quyết định chức năng của các mối nối khe và tính chất của chúng.
Các kênh này không chỉ có thể truyền tín hiệu điện giữa các tế bào mà còn ảnh hưởng đến các hoạt động sinh lý của tế bào bằng cách truyền các phân tử nhỏ và ion.
Ở động vật có xương sống, các kênh bán nối khe chủ yếu bao gồm các protein connexin hexameric đồng đẳng hoặc dị đẳng. Ở động vật không xương sống, các kênh được cấu tạo từ protein thuộc họ innexin được sử dụng. Mặc dù các cấu trúc này khác nhau về trình tự, chúng vẫn có thể thực hiện các chức năng sinh lý tương tự nhau. Nghiên cứu mới nhất cũng phát hiện ra rằng pannexin cũng đóng vai trò trong quá trình giao tiếp tế bào này, nhưng chức năng của chúng có thể khác với các mối nối khe thông thường.
Ở các sinh vật sống, các mối nối khe cho phép giao tiếp nhanh chóng giữa các tế bào bằng tín hiệu điện và hóa học. Điều này không chỉ cần thiết cho sự co bóp phối hợp của tim mà còn ảnh hưởng đến chức năng của các mô và cơ quan khác. Ví dụ, trong mô tim, các tín hiệu cực nhanh được truyền đi nhanh chóng qua các khớp nối, đảm bảo sự co bóp đồng bộ của tâm nhĩ và tâm thất.
Các mối nối khe cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển phôi và hình thành cơ quan, cung cấp hỗ trợ cần thiết cho việc truyền tín hiệu phân cực tế bào và vị trí cơ quan.
Tuy nhiên, khi những cấu trúc mỏng manh này bị hư hỏng hoặc trục trặc, nhiều loại bệnh có thể xảy ra. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng đột biến connexin có liên quan đến các bệnh ở người như điếc, rung nhĩ và đục thủy tinh thể. Ngoài ra, vai trò của các mối nối khe trong quá trình chữa lành vết thương cũng dần được chú ý. Khi tế bào bị tổn thương hoặc bị ảnh hưởng bởi bệnh tật, các mối nối khe có thể truyền tín hiệu đến các tế bào khỏe mạnh lân cận, một "hiệu ứng ngoài cuộc" có thể khiến chúng chết.
Khi nghiên cứu về mối nối khe ngày càng sâu hơn, cộng đồng khoa học đã dần khám phá ra nhiều cơ chế giao tiếp tế bào và họ protein hơn. Điều này không chỉ giới hạn ở connexin mà còn bao gồm những khám phá mới như acontin và phosphonin, có thể tiết lộ những mô hình phức tạp hơn về tương tác tế bào-tế bào. Sự hiểu biết chung của chúng ta về các cấu trúc này tiếp tục được cải thiện nhờ những tiến bộ trong kỹ thuật sinh học phân tử và di truyền học.
Có thể nói rằng các mối nối khe là phương tiện quan trọng không thể thiếu trong các sinh vật sống. Sự tồn tại của chúng cho phép sự phối hợp giữa các tế bào và đóng vai trò không thể thay thế trong việc truyền tín hiệu, điều hòa sinh lý và phát triển. Trong nghiên cứu trong tương lai, liệu những bí ẩn về giao tiếp tế bào này có tiết lộ thêm manh mối về nguồn gốc và quá trình tiến hóa của sự sống hay không?