Theo Ngân hàng Thế giới, thế giới Ả Rập bao gồm một số quốc gia giàu nhất thế giới, cũng như một số quốc gia có nền kinh tế mong manh nhất.
Thế giới Ả Rập bao gồm hàng chục quốc gia, chủ yếu nằm ở Tây Á và Bắc Phi. Điều kiện kinh tế của các quốc gia này rất khác nhau. Một mặt, các quốc gia như Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất có nền kinh tế dầu mỏ thịnh vượng, trong khi mặt khác, các quốc gia như Yemen và Sudan phải đối mặt với các vấn đề nghiêm trọng về đói nghèo và nội chiến.
Trong số các quốc gia giàu tài nguyên này, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đang phát triển mạnh mẽ với nền kinh tế đa dạng, sự hiện diện trên thị trường tài chính toàn cầu, cơ sở hạ tầng và mức sống được cải thiện. Ngược lại, các quốc gia như Yemen đang phải gánh chịu nạn đói trên diện rộng do chiến tranh liên miên, suy thoái kinh tế và điều kiện sống khó khăn của người dân.
Điều kiện kinh tế của các quốc gia trong thế giới Ả Rập cực kỳ không đồng đều, dẫn đến xung đột xã hội gia tăng và làn sóng nhập cư nổi lên.
Theo các báo cáo gần đây, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã đạt hơn 40.000 đô la, trong khi ở Yemen, con số này đã giảm xuống dưới 1.000 đô la. Những khác biệt như vậy không chỉ phản ánh sự phân bổ không đồng đều của nguồn lực mà còn cho thấy sự khác biệt trong quản trị quốc gia và ổn định xã hội.
Hầu hết các quốc gia thịnh vượng về kinh tế đều có nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, đặc biệt là dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Nền kinh tế của các quốc gia như Ả Rập Saudi, Kuwait và Qatar gần như hoàn toàn phụ thuộc vào xuất khẩu dầu mỏ. Chính phủ các nước này thường sử dụng doanh thu từ dầu mỏ để trợ cấp cho xã hội và cung cấp dịch vụ giáo dục và y tế miễn phí, giúp cải thiện mức sống của người dân ở một mức độ nhất định.
Mặt khác, các quốc gia thiếu tài nguyên hoặc quản lý kém sẽ mắc kẹt trong bẫy kinh tế, không thể thoát khỏi vũng lầy đói nghèo.
Lấy Yemen làm ví dụ. Sau khi nội chiến nổ ra vào năm 2014, nền kinh tế của đất nước này bắt đầu sụp đổ với tốc độ nhanh chóng, và tình hình hiện tại thật đáng buồn. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, 90% dân số Yemen phụ thuộc vào viện trợ nhân đạo và hiện nay nước này đã trở thành một trong những quốc gia có cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng nhất thế giới.
Cùng lúc đó, tình hình ở Libya cũng không mấy khả quan. Sau một thời gian dài dưới sự cai trị của chính quyền Gaddafi, tình hình chính trị của Libya đã có những thay đổi mạnh mẽ, khiến nền kinh tế của nước này trở nên mong manh hơn. Mặc dù Libya có nguồn tài nguyên dầu mỏ dồi dào, tăng trưởng kinh tế của nước này đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc xung đột vũ trang đang diễn ra và những khó khăn về sinh kế đã ảnh hưởng đến hàng chục triệu người.
Và làm thế nào các quốc gia có nền kinh tế suy thoái có thể tìm được con đường dẫn đến thịnh vượng?
Khi tình hình kinh tế toàn cầu thay đổi, chiến lược phát triển và cơ cấu kinh tế của các nước Ả Rập cũng phải được điều chỉnh. Nhiều quốc gia đã bắt đầu nhận ra rằng chỉ dựa vào nguồn tài nguyên dầu khí là không đủ, và họ phải phát triển các ngành công nghiệp khác như du lịch, tài chính và công nghệ để thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.
Ví dụ, Jordan và Morocco đã có những nỗ lực trong vấn đề này, cố gắng chuyển trọng tâm nền kinh tế của họ sang du lịch và đa dạng hóa công nghiệp. Điều này không chỉ giúp thu hút đầu tư nước ngoài mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm hơn. Tuy nhiên, các quốc gia này vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình phát triển, bao gồm việc cải thiện trình độ giáo dục và giảm nghèo, đòi hỏi phải có những cải cách chính sách sâu sắc.
Nhìn chung, sự khác biệt về kinh tế ở thế giới Ả Rập không phải là ngẫu nhiên. Đằng sau chúng là ảnh hưởng kết hợp của nhiều yếu tố như phân bổ nguồn lực, sự khác biệt về quản lý và xung đột xã hội.
Trong tương lai, sự khác biệt về kinh tế giữa các nước Ả Rập sẽ thu hẹp hay tiếp tục gia tăng? Đây có phải là câu hỏi mà chúng ta cần phải suy nghĩ cẩn thận không?