Việc ép ăn vẫn là một vấn đề gây tranh cãi trong xã hội hiện đại, dù là ở các cơ sở chăm sóc sức khỏe tâm thần, nhà tù hay trong một số bối cảnh xã hội và văn hóa cụ thể. Thực hành này không chỉ liên quan đến vấn đề nhân quyền mà còn khơi dậy sự suy ngẫm sâu sắc về đạo đức y khoa.
Việc ép ăn được coi là biện pháp cứu sống một số bệnh nhân chán ăn tại các bệnh viện tâm thần. Mặc dù vậy, hành vi cưỡng ép như vậy thường gây ra chấn thương tâm lý và đau khổ cho bệnh nhân và nhân viên y tế.
"Quá trình ép ăn là sự tra tấn về mặt tâm lý và thể chất đối với cả bệnh nhân và nhân viên y tế."
Việc ép ăn vẫn còn gây nhiều tranh cãi trong các nhà tù. Ví dụ, các nhà tù ở một số quốc gia đã áp dụng các biện pháp như ép ăn những tù nhân tuyệt thực, điều này không chỉ vi phạm sự đồng thuận của cộng đồng y tế quốc tế mà còn bị cáo buộc là tra tấn.
“Kể từ năm 1975, Tuyên bố Tokyo của Hiệp hội Y khoa Thế giới đã nghiêm cấm việc ép ăn, nhưng việc thực hiện có sự khác biệt rất lớn giữa các quốc gia.”
Ví dụ, ở Canada, chính phủ đã ép tù nhân ăn khi họ từ chối ăn, gây ra sự phản kháng từ các nhà hoạt động nhân quyền. Ngược lại, ở Trung Quốc, các tù nhân Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ phải chịu hình thức cưỡng bức ăn trái với tín ngưỡng tôn giáo của họ, điều này chắc chắn là vi phạm quyền tự do tôn giáo cơ bản.
Vào đầu thế kỷ 20, một sự kiện quan trọng trong phong trào nữ quyền Anh là cuộc đấu tranh giành quyền bầu cử cho phụ nữ. Trong thời gian đó, nhiều phụ nữ đã tuyệt thực để phản đối sự đối xử bất công, nhưng cuối cùng lại bị ép ăn. Tiếng kêu đau lòng của những người phụ nữ tại Nhà tù Smith khi bị ép ăn đã được nhiều nhà sử học mô tả là biểu tượng của sự áp bức.
"Trong quá trình ép ăn, tôi cảm thấy một nỗi đau không thể diễn tả được và sẽ mãi mãi khắc ghi trong tim tôi."
Một số người bất đồng chính kiến ở Liên Xô cũng phải chịu sự đối xử tương tự, bao gồm một người tên là Vladimir Bukovsky, người đã phải chịu đựng những điều kiện kinh hoàng trong quá trình cưỡng bức ăn uống, cho thấy sự tàn ác và vô nhân đạo của hình thức tra tấn này.
Hiện nay, việc ép ăn vẫn còn tồn tại trên thế giới. Ví dụ, tại nhà tù Hoa Kỳ ở Vịnh Guantanamo tại Cuba, việc ép ăn đã trở thành một thông lệ phổ biến đối với các tù nhân tuyệt thực, không chỉ gây ra tranh cãi về mặt pháp lý và đạo đức, mà còn khiến các bác sĩ tham gia vào việc ép ăn rơi vào xung đột về mặt đạo đức.
"Đằng sau việc ép ăn là một mâu thuẫn sâu sắc hơn giữa quyền con người và đạo đức y khoa."
Trong nhiều tình huống, hành vi ép ăn thường không chỉ là một hình thức kiểm soát về mặt thể chất mà còn là hành vi vi phạm bản chất và phẩm giá con người. Hậu quả có thể để lại vết sẹo trên cơ thể và thậm chí ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tâm thần.
Khi xã hội phát triển, quan điểm về việc ép ăn cũng thay đổi. Nhiều tổ chức quốc tế đã kêu gọi chấm dứt hoạt động này và nhấn mạnh nhu cầu về một hệ thống y tế và quản lý nhân đạo hơn. Việc bảo vệ nhân quyền phải là trách nhiệm chung của thế giới. Trong tương lai, chúng ta có thể xóa bỏ hoàn toàn tập tục vô nhân đạo này và tôn trọng sự lựa chọn cũng như phẩm giá của mọi cuộc sống không?