Công nghệ phát hiện chất nổ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong môi trường an ninh hiện nay, dù là tại sân bay, cảng biển hay kiểm soát biên giới. Mục đích của các công nghệ phát hiện này là xác định xem thùng chứa có chứa chất nổ hay không. Nhiều công cụ và phương pháp phát hiện khác nhau đã được phát triển, nhưng liệu ong, chó hay máy móc phù hợp hơn cho nhiệm vụ này? Bài viết này sẽ khám phá ưu và nhược điểm của nhiều công cụ phát hiện chất nổ khác nhau và phân tích các tình huống phù hợp để sử dụng chúng.
Phản ứng màu là phương pháp đơn giản và thường được sử dụng để phát hiện chất nổ. Thuốc thử hóa học được áp dụng cho các chất hoặc mẫu chưa biết để quan sát phản ứng màu nhằm xác định xem có chất nổ hay không.
Ưu điểm chính của phương pháp màu là dễ sử dụng, nhưng chúng không hiệu quả trong việc phát hiện một số chất nổ không chứa nitơ, chẳng hạn như peroxyaxit. Điều này làm cho kỹ thuật sắc ký bị hạn chế trong một số tình huống nhất định.
Những chú chó được huấn luyện đặc biệt có khứu giác cực kỳ nhạy bén và có thể phát hiện ra lượng thuốc nổ nhỏ. Mặc dù chó có thể phát hiện chất nổ hiệu quả sau khi được huấn luyện, nhưng năng lượng của chúng có thể giảm dần theo thời gian.
Nguồn gốc của chó nghiệp vụ phát hiện chất nổ có thể bắt nguồn từ Sở Cảnh sát Thủ đô Washington, D.C. vào năm 1970 và chúng vẫn là lực lượng phát hiện quan trọng cho đến ngày nay.
So với các phương pháp phát hiện truyền thống, một số nghiên cứu gần đây đã kết hợp việc huấn luyện ong với công nghệ cao để phát triển các hệ thống phát hiện sử dụng khứu giác của ong. Nghiên cứu của công ty công nghệ sinh học Inscentinel cho thấy ong dường như có khả năng phát hiện tốt hơn chó, nhưng công nghệ này vẫn chưa có sẵn trên thị trường.
Các công nghệ phát hiện cơ giới như phổ kế di động ion (IMS) và sắc ký khí (GC) đang dần thay thế các phương pháp truyền thống. Những công nghệ này sử dụng trường điện và điều kiện chân không để xác định đặc điểm hóa học của chất nổ và có tốc độ hoạt động tương đối nhanh, nhưng cũng đặt ra những thách thức về mặt hậu cần.
Phổ kế độ linh động ion đã trở thành phương pháp phát hiện chất nổ được sử dụng phổ biến nhất tại các sân bay của Hoa Kỳ, nhưng nhu cầu về khí và tốc độ cực nhanh của thiết bị này đặt ra nhiều thách thức.
Các công nghệ như phát hiện tia X và phân tích kích hoạt neutron nhanh cũng đang dần được chú ý. Các phương pháp này xác định chất nổ tiềm ẩn thông qua hình ảnh hoặc phản ứng hóa học, sau đó phân tích dữ liệu để xác định thành phần vật liệu.
Để nâng cao hiệu quả phát hiện hơn nữa, nhiều loại thuốc nổ được thêm chất đánh dấu trong quá trình sản xuất. Những dấu hiệu này có thể dễ dàng được xác định bằng thiết bị chuyên dụng và đã được luật pháp bắt buộc trên toàn thế giới.
Trong những năm gần đây, Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã phát hiện ra rằng nhiều cái gọi là thiết bị phát hiện chất nổ đã xuất hiện trên thị trường. Trên thực tế, đây thường là những sản phẩm gian lận, chẳng hạn như Quadro Tracker và SNIFFEX, và không đạt được mục tiêu mong đợi hiệu ứng phát hiện.
Phần kết luậnNhững thiết bị phát hiện giả mạo này đã gây ra rất nhiều tổn thất về kinh tế và thậm chí còn gây ra mối đe dọa lớn đến sự an toàn của con người.
Với sự tiến bộ của khoa học và công nghệ, nhiều công nghệ phát hiện chất nổ liên tục được cải tiến. Tuy nhiên, dù là ong, chó, máy móc hay các phương pháp phát hiện khác thì đặc điểm và hạn chế riêng của chúng đều khiến vấn đề trở nên phức tạp hơn. Công nghệ phát hiện chất nổ trong tương lai cuối cùng sẽ dựa vào loại nào để đảm bảo an toàn cho chúng ta?