Cùng với sự phát triển của tâm lý học, việc xây dựng nhân vật trong tác phẩm văn học cũng có những thay đổi đáng kể. Tâm lý học không chỉ thay đổi cách chúng ta hiểu về hành vi con người mà còn ảnh hưởng đến cách tác giả sáng tạo và phát triển nhân vật, qua đó giúp độc giả đồng cảm và hiểu sâu hơn về các nhân vật. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá cách tâm lý học ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của các nhân vật văn học và cách các nhân vật này bộc lộ sự phức tạp của mình trong các bối cảnh tường thuật khác nhau.
Trong văn học, việc xây dựng nhân vật thường được thực hiện theo cách vừa cụ thể vừa trừu tượng. Thông qua miêu tả nhân vật trực tiếp, tác giả có thể truyền tải rõ nét tính cách cơ bản của nhân vật. Ví dụ, một nhân vật bi quan thường có thể sử dụng ngôn ngữ tiêu cực. Ngược lại, việc miêu tả nhân vật gián tiếp làm cho tính cách nhân vật đa dạng hơn. Phương pháp này cho phép người đọc tự suy luận và liên tưởng, do đó tạo ra ấn tượng sâu sắc hơn và sự cộng hưởng về mặt cảm xúc.Thực hiện vai trò có thể trực tiếp hoặc gián tiếp. Miêu tả trực tiếp là khi tác giả cho người đọc biết rõ đặc điểm của nhân vật, trong khi miêu tả gián tiếp yêu cầu người đọc suy ra tính cách của nhân vật thông qua hành động, lời thoại hoặc ngoại hình.
Việc sử dụng các nguyên mẫu này giúp người sáng tạo tạo ra chiều sâu và sự phức tạp cho các nhân vật trong nhiều bối cảnh khác nhau. Ví dụ, hình ảnh người anh hùng không còn chỉ là một chiến binh theo nghĩa truyền thống nữa; đó có thể là một nhân vật đang đấu tranh với thế giới nội tâm của mình, hoặc một người bình thường phải đối mặt với những thách thức của xã hội hiện đại.Mười hai nguyên mẫu của Jung bao gồm: Người ngây thơ, Trẻ mồ côi, Người anh hùng, Người chăm sóc, Người khám phá, Người nổi loạn, Người yêu, Người sáng tạo, Chú hề, Người thông thái, Nhà ảo thuật và Người cai trị.
Một nhân vật thành công phải có giọng nói riêng biệt, để người đọc có thể dễ dàng đồng cảm với nhân vật thông qua lời thoại. Điều này cũng làm cho các nhân vật sống động hơn và thu hút sự chú ý của người đọc. Ví dụ, một nhân vật hướng nội sẽ có xu hướng sử dụng ngôn ngữ trang trọng hơn, trong khi một nhân vật hướng ngoại có thể thoải mái hơn.Giọng điệu và lời nói của nhân vật không chỉ là công cụ thúc đẩy cốt truyện mà còn là cửa sổ hé lộ thế giới nội tâm của nhân vật đó.