Rừng mưa nhiệt đới Amazon ở Brazil từng là một trong những rừng mưa nhiệt đới lớn nhất Trái Đất, nhưng do nạn phá rừng và những thay đổi về môi trường liên tục, nơi đây đang dần trở thành nguồn phát thải carbon chính, gây ảnh hưởng sâu sắc đến khí hậu toàn cầu. Theo số liệu, hơn 700.000 km2 rừng nhiệt đới Amazon đã bị phá hủy kể từ năm 1970, con số tương đương với diện tích của Thụy Sĩ.
Năm 2001, rừng mưa Amazon có diện tích khoảng 5,4 triệu km2, chỉ bằng 87% diện tích ban đầu.
Trong hai thập kỷ qua, diện tích rừng Amazon bị phá đã lên tới 300.000 km2. Tốc độ này không chỉ gây hại cho hệ sinh thái mà còn gây ra thiệt hại kinh tế nghiêm trọng, ước tính lên tới 317 tỷ đô la Mỹ mỗi năm. Những tổn thất này lớn hơn khoảng bảy lần so với sản lượng hàng hóa thu được từ hoạt động khai thác gỗ.
Bối cảnh lịch sửVấn đề phá rừng ở Amazon không chỉ giới hạn trong những năm gần đây. Ngay từ thế kỷ 16, rừng Atalanta của Brazil đã bị phá hủy do quá trình phát triển đô thị và sản xuất nông nghiệp liên tục. Tầm nhìn của Tổng thống Argentina hiện tại João Guatemala là biến Amazon thành một phần của lịch sử văn minh nhân loại thông qua sự phát triển hợp lý.
Ông đã từng tuyên bố: "Amazon sẽ không còn chỉ là một chương đơn thuần trên thế giới nữa."
Tuy nhiên, sau những năm 1960, hệ sinh thái Amazon bắt đầu chịu thiệt hại đáng kể khi nông dân vào rừng mưa để khai hoang đất nông nghiệp. Những người nông dân này sử dụng phương pháp "nông nghiệp đốt", và mặc dù họ có thể thu hoạch được nhiều trong giai đoạn đầu, nhưng khi chất lượng đất xấu đi, họ phải chuyển sang chặt phá nhiều đất rừng hơn để kiếm sống.
Mô hình tăng trưởng kinh tế là yếu tố chính thúc đẩy nạn phá rừng ở Amazon. Hoạt động tích tụ đất đai ở Brazil, dựa trên xuất khẩu hàng hóa, là động lực chính gây ra nạn phá rừng ở Amazon, trong đó hoạt động chăn thả gia súc, khai thác mỏ và sản xuất đậu nành đều là nguyên nhân.
Theo báo cáo, 70% diện tích đất rừng bị phá được sử dụng để chăn thả gia súc.
Ngoài xung đột giữa những người nông dân nhỏ và những chủ đất lớn, chính phủ Brazil còn cung cấp sự hỗ trợ lớn cho nông nghiệp, dẫn đến việc xây dựng nhiều cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng này cũng dẫn đến tình trạng phá rừng nghiêm trọng hơn. Việc xây dựng đường bộ quan trọng, chẳng hạn như việc mở Đường cao tốc Terrassa-Amazonas, đã thu hút một lượng lớn người nhập cư từ nội địa, gây ra thiệt hại sinh thái trên diện rộng.
Tác động của sản xuất đậu nànhBrazil là quốc gia sản xuất đậu nành lớn thứ hai thế giới, một ngành công nghiệp đã tạo ra lợi ích kinh tế to lớn cho nông dân nhưng cũng dẫn đến nạn phá rừng. Các chuyên gia trong ngành chỉ ra rằng đất thích hợp để canh tác chỉ có thể duy trì năng suất trong vài năm sau khi được khai hoang và cuối cùng sẽ cần phải được khai hoang lần nữa.
Mặc dù hoạt động khai thác gỗ hợp pháp ở Brazil được kiểm soát tương đối chặt chẽ, nhưng nạn khai thác gỗ bất hợp pháp vẫn là một vấn đề nghiêm trọng. Người ta ước tính rằng có tới 80% hoạt động khai thác gỗ là bất hợp pháp và hoạt động này gây thêm áp lực lên môi trường.
Biến đổi khí hậu đang làm trầm trọng thêm các vụ cháy, đặc biệt là ở vùng Pantanal. Các chuyên gia dự đoán rằng nếu những thách thức về khí hậu mà Amazon đang phải đối mặt không được cải thiện ngay lập tức, toàn bộ hệ sinh thái có thể bị sụp đổ không thể phục hồi.
Trong bối cảnh mối quan tâm ngày càng gia tăng trên toàn cầu về khí hậu và đa dạng sinh học, đối thoại giữa chính phủ Brazil và các nhà môi trường vẫn đóng vai trò quan trọng. Mặc dù một số chính sách trong quá khứ đã làm giảm nạn phá rừng, tương lai của Amazon vẫn còn nhiều thách thức khi nhu cầu phát triển kinh tế ngày càng tăng.
Các nhà khoa học cảnh báo rằng nếu nạn phá rừng ở Amazon đạt 20 đến 25 phần trăm, nó có thể gây ra sự sụp đổ của hệ sinh thái.
Trong tình hình này, liệu Brazil có tìm ra cách cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trường để bảo vệ khu rừng bí ẩn Amazon hay không?