Trong kiến trúc mạng nơ-ron nhân tạo, việc lựa chọn hàm kích hoạt đóng một vai trò quan trọng. Các hàm này tính toán đầu ra của mỗi nút, tùy thuộc vào đầu vào riêng lẻ và trọng số của chúng, điều chỉnh việc truyền thông tin. Khi công nghệ học sâu tiếp tục phát triển, các chức năng kích hoạt đã trải qua nhiều bước phát triển, trong đó GELU và ReLU trở thành những lựa chọn phổ biến nhất hiện nay. Bài viết này sẽ khám phá các tính chất toán học đằng sau các hàm kích hoạt này và ứng dụng của chúng trong các mô hình hiện đại.
Các chức năng kích hoạt về cơ bản có thể được chia thành ba loại: chức năng sườn, chức năng xuyên tâm và chức năng gấp. Khi chúng ta tính đến các thuộc tính khác nhau của chúng, chẳng hạn như tính phi tuyến, phạm vi và liệu chúng có khả vi liên tục hay không, chúng ta có thể hiểu tại sao một số hàm kích hoạt nhất định hoạt động tốt hơn trong một số kiến trúc nhất định.
"Trong tài liệu học sâu, bản chất phi tuyến của hàm kích hoạt cho phép mạng nơ-ron hai lớp được chứng minh là một công cụ xấp xỉ hàm phổ quát."
Theo "Định lý xấp xỉ phổ quát", mạng nơ-ron có hàm kích hoạt phi tuyến có thể xấp xỉ bất kỳ hàm liên tục nào. Đây là tầm quan trọng của hàm kích hoạt. Các đặc tính phi tuyến của GELU và ReLU cung cấp khả năng biểu đạt mạnh mẽ hơn, cho phép các mô hình hiện đại, bao gồm BERT và ResNet, xử lý các vấn đề phức tạp.
GELU (Đơn vị tuyến tính lỗi Gaussian) được sử dụng rộng rãi trong mô hình BERT. Chức năng này được thiết kế có tính đến tính liên tục của gradient, điều này rất quan trọng đối với luồng thông tin. So với ReLU (Đơn vị tuyến tính chỉnh lưu) truyền thống, GELU có thể điều chỉnh đầu ra kích hoạt trong phạm vi rộng hơn, điều này rất hữu ích cho sự ổn định và tốc độ hội tụ.
"Đầu ra của GELU áp dụng các đặc điểm của lỗi Gaussian, khiến nó tốt hơn ReLU trong một số trường hợp, đặc biệt là trong việc đào tạo các mô hình phức tạp."
Mặt khác, ReLU được ưa chuộng vì tính đơn giản và hiệu quả tính toán. Do đặc điểm kích hoạt thưa thớt, ReLU có thể giúp mạng lưới thần kinh giảm gánh nặng tính toán trong việc học tính năng và thúc đẩy quá trình đào tạo nhanh hơn. Vì đầu ra của ReLU bằng 0 dưới 0, thuộc tính này làm cho nó ít bị ảnh hưởng bởi vấn đề biến mất gradient, vì vậy nó được sử dụng rộng rãi trong các mô hình như AlexNet và ResNet.
Các đặc tính phi tuyến của hàm kích hoạt là một trong những yếu tố then chốt dẫn đến thành công của nó. Tính phi tuyến cho phép mạng nơ-ron nắm bắt và tìm hiểu các mẫu phức tạp trong dữ liệu đầu vào. Trong quá trình huấn luyện thực tế, nếu chọn hàm kích hoạt tuyến tính thì các bài toán phi tuyến sẽ không được học một cách hiệu quả. Do đó, khi chúng ta sử dụng các hàm kích hoạt phi tuyến, đặc biệt là trong mạng nơ-ron nhiều lớp, chúng ta có thể tận dụng tối đa khả năng của chúng.
“Việc chọn chức năng kích hoạt phù hợp có thể có tác động sâu sắc đến hiệu suất tổng thể của mô hình.”
Mặc dù cả GELU và ReLU đều mang lại nhiều lợi thế nhưng chúng cũng phải đối mặt với những thách thức trong những tình huống cụ thể. Sự phức tạp của GELU có nghĩa là nó có thể phải đối mặt với những hạn chế về hiệu quả trong một số nền tảng hoặc triển khai máy tính nhất định. ReLU gặp vấn đề "ReLU chết", nghĩa là trong quá trình huấn luyện, một số nút sẽ duy trì ở mức 0 trong một thời gian dài, dẫn đến việc không thể cập nhật trọng số của chúng. Vì vậy, khi thiết kế mô hình cần cân nhắc kỹ lưỡng việc lựa chọn hàm kích hoạt và chọn hàm phù hợp nhất cho nhiệm vụ cụ thể.
Với sự phát triển của điện toán lượng tử và kiến trúc mạng thần kinh mới, chúng ta có thể thấy sự phát triển hơn nữa của các chức năng kích hoạt. Mạng lưới thần kinh lượng tử đã bắt đầu khám phá cách đạt được kích hoạt phi tuyến hiệu quả hơn mà không cần đo lường đầu ra của mỗi perceptron. Có lẽ trong tương lai sẽ có nhiều thiết kế chức năng kích hoạt sáng tạo hơn.
Trong quá trình phát triển liên tục của học sâu, việc lựa chọn chức năng kích hoạt vẫn rất quan trọng đối với hiệu suất của mô hình. Đối mặt với những nhu cầu và thách thức không ngừng thay đổi, liệu các nhà nghiên cứu và kỹ sư có thể tìm ra các chức năng kích hoạt mới hoặc cải tiến các phương pháp hiện có để đáp ứng nhu cầu trong tương lai không?