Trong sản xuất và vận tải hiện đại, xăng là nhiên liệu quan trọng, đóng vai trò không thể thiếu. Tuy nhiên, nhiều người không hiểu được những tính chất cơ bản của xăng và các đặc điểm an toàn của nó, đặc biệt là những điểm sáng. Điểm chớp cháy được định nghĩa là "nhiệt độ chất lỏng thấp nhất mà tại đó chất lỏng có thể giải phóng đủ hơi để tạo ra hỗn hợp dễ cháy với không khí trong điều kiện tiêu chuẩn cụ thể". Đặc tính này không chỉ quyết định tính an toàn của nhiên liệu mà còn ảnh hưởng đến việc lựa chọn sử dụng nó trong nhiều trường hợp.
Điểm bắt lửa là một đặc điểm quan trọng để phân biệt nhiên liệu dễ cháy với vật liệu dễ cháy và thường được sử dụng để đánh giá nguy cơ cháy của nhiên liệu.
Trong số tất cả các loại nhiên liệu, xăng có điểm bắt lửa thường dưới 37,8°C (100°F) và được phân loại là chất lỏng dễ cháy, nghĩa là nó có khả năng cháy nguy hiểm và hiệu quả ở nhiệt độ phòng. Ngược lại, điểm bắt lửa của nhiên liệu diesel thường cao hơn nhiệt độ này nên được coi là vật liệu dễ cháy, khiến nhiên liệu diesel tương đối an toàn khi sử dụng.
Điểm chớp cháy thường bị nhầm lẫn với điểm tự bốc cháy, nhưng về cơ bản thì hai điểm này khác nhau. Điểm tự bốc cháy là nhiệt độ cần thiết để một vật liệu tự bốc cháy, trong khi điểm chớp cháy chỉ đơn giản là nhiệt độ thấp nhất mà tại đó hơi do chất lỏng giải phóng đủ để tạo thành hỗn hợp dễ cháy khi có nguồn đánh lửa. Sự phân biệt này rất quan trọng để hiểu được tính an toàn của nhiên liệu.
Có hai phương pháp chính để đo độ cháy: thử nghiệm cốc mở và thử nghiệm cốc kín. Trong thử nghiệm cốc hở, mẫu được đun nóng trong một thùng chứa hở với ngọn lửa được đưa gần bề mặt chất lỏng theo định kỳ. Thử nghiệm cốc kín được thực hiện trong một thùng chứa kín, tái tạo chính xác hành vi của nhiên liệu trong các điều kiện khác nhau. Kết quả của những thử nghiệm này thường ảnh hưởng đến việc đánh giá mức độ an toàn khi sử dụng.
Cho dù thử nghiệm bằng cốc mở hay cốc kín, việc đo độ chớp cháy là một quá trình thực nghiệm và không chỉ dựa vào một thông số vật lý duy nhất.
Các tính chất của xăng khiến nó trở thành nhiên liệu không thể thay thế trong động cơ đốt trong. Do có điểm bắt lửa thấp nên xăng dễ bắt lửa hơn khi nén, do đó thích hợp để sử dụng trong động cơ đốt trong đánh lửa bằng bugi. Những ưu điểm như vậy khiến xăng trở thành một trong những lựa chọn năng lượng phổ biến nhất trong giao thông vận tải.
Diesel có những ưu điểm và nhược điểm so với xăng. Điểm chớp cháy của diesel thường nằm trong khoảng từ 52 đến 96°C, nghĩa là nó cần nhiệt độ cao hơn để tiếp tục cháy. Do đó, trong một số môi trường làm việc có tải trọng cao, việc sử dụng động cơ diesel sẽ an toàn và hiệu quả hơn. Nhiên liệu hàng không cũng có những điểm nổi bật khác nhau, tùy thuộc vào thành phần mà tính chất của nó có độ dẻo cao và có thể điều chỉnh phù hợp.
Việc thiết lập các phương pháp thử nghiệm tiêu chuẩn là rất quan trọng để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả của nhiên liệu. Các phương pháp này được nhiều tổ chức phát triển và sửa đổi để đáp ứng nhu cầu thay đổi của ngành.
Khi nhu cầu về năng lượng tái tạo và vật liệu thân thiện với môi trường tăng lên, các lựa chọn nhiên liệu trong tương lai có thể không chỉ phụ thuộc vào điểm bắt lửa. Các nhà khoa học đang nghiên cứu nhiều loại nhiên liệu mới. Liệu những loại nhiên liệu này có thể vượt qua xăng và dầu diesel truyền thống về mặt an toàn và hiệu quả không?
Điểm nổi bật của xăng là hiệu quả đốt cháy tức thời, khiến nó trở thành nhiên liệu phổ biến nhất hiện nay. Tuy nhiên, khi công nghệ phát triển và nhận thức về môi trường tăng lên, liệu chúng ta có nên đánh giá lại vai trò của xăng và các nhiên liệu khác trong tương lai không?