Bệnh Chagas, còn gọi là bệnh do vector truyền ở Mỹ, là một bệnh ký sinh trùng nhiệt đới do động vật nguyên sinh ba âm tính Trypanosoma cruzi gây ra. Bệnh lây lan chủ yếu do một loài côn trùng gọi là "bọ hôn". Cơ thể người nhiễm bệnh sẽ trải qua hàng loạt thay đổi, trong đó thời kỳ ủ bệnh và những thay đổi về triệu chứng là chìa khóa để hiểu biết về căn bệnh này.
Bệnh Chagas thường diễn ra theo 2 giai đoạn: cấp tính và mãn tính.
Giai đoạn cấp tính xảy ra trong vòng 1 đến 2 tuần sau khi bị côn trùng cắn và nhiều người nhiễm bệnh sẽ không biểu hiện các triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn này, khiến việc chẩn đoán sớm trở nên khó khăn. Nhưng khi các triệu chứng xảy ra, chúng hầu hết đều nhẹ và bao gồm sốt, sưng hạch và đau đầu. Trong những trường hợp nhẹ, vùng bị nhiễm trùng có thể bị sưng tấy, đặc biệt là ở mí mắt, được gọi là "dấu hiệu Romaña".
Giai đoạn này thường kéo dài khoảng 4 đến 8 tuần, người không được điều trị sẽ bước vào giai đoạn mãn tính. Trong hầu hết các trường hợp, không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn mãn tính, điều này khiến nhiều người không nhận ra mình đã bị nhiễm bệnh. Thường phải mất 10 đến 30 năm sau khi nhiễm bệnh, người ta mới phát triển bệnh tim, các vấn đề về tiêu hóa hoặc các vấn đề sức khỏe khác, khiến bệnh càng trở nên nguy hiểm hơn.
Khoảng 45% số người nhiễm bệnh ở giai đoạn mãn tính sẽ phát triển bệnh tim, có thể dẫn đến suy tim.
Các biến chứng thường gặp của bệnh Chagas mãn tính bao gồm bệnh tim, thường khiến bệnh nhân cảm thấy hồi hộp hoặc ngất xỉu, thậm chí có thể dẫn đến suy tim. Ngoài ra, khoảng 10 đến 21% bệnh nhân có thể gặp các vấn đề về tiêu hóa, chẳng hạn như thực quản hoặc đại tràng phì đại, khiến bệnh nhân khó nuốt hoặc đi đại tiện. Điều đáng chú ý là các tổn thương ở giai đoạn mãn tính có thể không gây ra sự tỉnh táo rõ ràng, điều này làm tăng đáng kể nguy cơ sức khỏe.
Bệnh Chagas lây truyền qua nhiều con đường khác nhau, bao gồm vết cắn và phân của bọ xít hút máu, truyền máu, cấy ghép nội tạng và lây truyền từ mẹ sang con. Tính chất phổ biến của căn bệnh này và tác hại của nó khiến cho việc phòng ngừa trở nên quan trọng hơn.
Hiện tại không có vắc xin phòng bệnh Chagas, nhưng nhiễm trùng sớm có thể được điều trị bằng benidazole hoặc nifcarmox.
Các phương pháp điều trị hiện tại tương đối hiệu quả đối với nhiễm trùng giai đoạn đầu, nhưng hiệu quả của chúng giảm dần khi nhiễm trùng tiến triển. Tác dụng phụ của benidazole và nifcarmox có thể ảnh hưởng đến sự kiên trì điều trị của bệnh nhân, vì vậy việc phát triển các loại thuốc điều trị và vắc xin mới sẽ trở thành hướng nghiên cứu quan trọng trong tương lai.
Theo thống kê năm 2019, trên thế giới có khoảng 6,5 triệu người nhiễm bệnh Chagas, chủ yếu ở Mexico, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe con người, căn bệnh này còn gây ra gánh nặng không nhỏ cho xã hội và nền kinh tế, đặc biệt là ở những vùng nghèo, nhiều bệnh nhân thậm chí không biết mình đã nhiễm bệnh Chagas.
Bệnh Chagas là một căn bệnh nhiệt đới bị lãng quên do ký sinh trùng Trypanosoma cruzi gây ra, bệnh chủ yếu lây lan qua côn trùng sống trong môi trường ô nhiễm. Sau khi hút máu người bị nhiễm bệnh, những loài côn trùng này lây nhiễm sang vật chủ mới bằng cách thải trứng T. cruzi ra ngoài. Thông thường, những loài côn trùng này sống về đêm và thích sống gần gũi với con người nên các biện pháp phòng ngừa càng trở nên quan trọng hơn.
Các biện pháp phòng ngừa bệnh Chagas tập trung vào việc tiêu diệt bọ xít hút máu, bao gồm việc sử dụng thuốc trừ sâu và cải thiện điều kiện sống để tránh côn trùng sinh sản. Những nỗ lực của các cơ quan y tế công cộng đã đạt được kết quả ở một số lĩnh vực, nhưng vẫn còn nhiều thách thức.
Cộng đồng y tế vẫn cần tiếp tục quan tâm đến công tác phòng, chống bệnh Chagas, bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người nhiễm bệnh mà còn liên quan đến sức khỏe của toàn xã hội. Nghiên cứu trong tương lai sẽ đóng góp như thế nào cho nỗ lực chống lại bệnh Chagas?