Thiệt hại do động đất gây ra thường thay đổi tùy thuộc vào điều kiện địa chất, đặc biệt là cấu trúc của một số loại đá và đất bề mặt, cũng như sự khuếch đại của sóng địa chấn ở các lớp địa chất phía trên. Hiện tượng này được gọi là hiệu ứng địa chấn. Nếu điều kiện địa chất kém (ví dụ, sự hiện diện của trầm tích), chuyển động bề mặt có thể được khuếch đại mạnh. Do đó, việc đánh giá chuyển động mặt đất mạnh và dự đoán nguy cơ động đất đòi hỏi phải nghiên cứu sâu về tác động tại chỗ.
Hiệu ứng khuếch đại của động đất có thể gây ra thiệt hại lớn hơn ở một số khu vực nhất định, như trường hợp trận động đất ở Thành phố Mexico năm 1985.
Khi sóng địa chấn lan truyền qua các lớp địa chất khác nhau, chúng thường bị phản xạ và khúc xạ tại các giao diện giữa các lớp khác nhau. Ví dụ, nếu có một lớp trầm tích trên một nửa không gian dẻo đồng nhất, độ dày và vật liệu của các lớp này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự lan truyền của sóng địa chấn và gia tốc mặt đất cuối cùng. Nếu độ cứng của lớp vật liệu phía trên nhỏ hơn độ cứng của lớp phía dưới thì biên độ chuyển động bề mặt có thể tăng lên đáng kể, dẫn đến hiện tượng khuếch đại.
Theo nghiên cứu, khi có lớp đất trầm tích mềm, biên độ chuyển động của nền đất có thể lớn hơn biên độ sóng địa chấn ở lớp bên dưới, do đó kích hoạt sự khuếch đại của sóng địa chấn.
Trận động đất năm 1985 ở Thành phố Mexico cung cấp cho chúng ta một ví dụ trực quan về tác động của địa điểm xảy ra động đất. Mặc dù tâm chấn của trận động đất này cách thành phố Mexico hàng trăm km nhưng cường độ rung lắc lại cực kỳ mạnh và gây ra thiệt hại rất lớn. Hồ sơ nghiên cứu cho thấy các địa điểm gần tâm chấn, chẳng hạn như Trạm Campos, có gia tốc tối đa lên tới 150 cm/s²; trong khi Trạm Teacalco, nằm xa tâm chấn hơn, chỉ ghi nhận gia tốc khoảng 18 cm/s² . Trạm SCT ở Thành phố Mexico, cách tâm chấn khoảng 400 km, đã ghi nhận gia tốc động đất mạnh khoảng 170 cm/s².
Hiện tượng này cho thấy rõ hiệu ứng cộng hưởng do sóng địa chấn gây ra khi chúng đi qua lưu vực trầm tích ở Thành phố Mexico, làm tăng cường thêm độ rung lắc trên mặt đất.
Khi thảo luận về tác động của các lớp đất nằm ngang tại vị trí xảy ra động đất, chúng ta có thể tiến hành phân tích lý thuyết. Nếu chúng ta xem xét một sóng cắt bị phản xạ và khúc xạ tại giao diện của các môi trường khác nhau, hành vi của sóng có thể được mô tả bằng một loạt các mô hình toán học. Ở một số tần số sóng địa chấn nhất định, sự khuếch đại của gia tốc chuyển động quan sát được có thể rất đáng kể và thay đổi tùy thuộc vào tính chất vật lý của các lớp địa chất khác nhau.
Khi độ dày, vận tốc sóng và tính chất vật liệu không phù hợp, tác động của động đất sẽ khuếch đại ở mức độ cao hơn, ảnh hưởng đến rung chuyển mặt đất và độ ổn định của các tòa nhà.
Những tác động của địa điểm cũng thể hiện rõ ở các lưu vực trầm tích của vùng Karakax. Do cấu trúc địa chất và hình dạng bề mặt của khu vực, sóng địa chấn có độ khuếch đại cao hơn tại tâm chấn lũ lụt. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hình dạng và cấu trúc của tầng hầm làm tăng đáng kể mức độ khuếch đại sóng địa chấn so với phân tầng theo chiều ngang, tăng cường phản ứng tổng thể của mặt đất.
Kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu ứng khuếch đại lên đến 10 lần có thể được xác nhận trong các thử nghiệm sau động đất. Hiện tượng này rất đáng báo động, đặc biệt là đối với quy hoạch xây dựng và đánh giá rủi ro.
Hiện tượng khuếch đại của động đất có tác động trực tiếp đến cuộc sống của chúng ta. Điều này không chỉ liên quan đến sự an toàn của các tòa nhà mà còn liên quan đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Hiểu được những hiện tượng này có thể giúp chúng ta đối phó tốt hơn với thảm họa động đất và các mối đe dọa tiềm tàng của chúng trong tương lai. Bạn đã cân nhắc đến điều kiện địa chất nơi mình sống và nghĩ cách cải thiện khả năng chống động đất ở quê hương mình chưa?