Dự án Vành đai che chắn ba phía Bắc của Trung Quốc, còn được gọi là Dự án Bức tường xanh vĩ đại, đã trở thành một trong những khu rừng nhân tạo lớn nhất thế giới kể từ khi ra mắt vào năm 1978, nhằm ngăn chặn sự mở rộng của sa mạc Gobi và cung cấp nguồn gỗ cho cư dân địa phương. Dự kiến đến năm 2050, tổng chiều dài của hàng rào xanh này sẽ đạt 4.500 km, bao trùm 3 khu vực phía bắc Trung Quốc: Bắc, Đông Bắc và Tây Bắc.
Kế hoạch trồng cây này không chỉ là nhu cầu cấp thiết để bảo vệ sinh thái mà còn là thách thức liên quan mật thiết đến sự sống còn của con người.
Vì sa mạc Gobi lấy đi 3.600 km2 đồng cỏ mỗi năm, đồng thời, những cơn bão cát nghiêm trọng có tác động nghiêm trọng đến nền nông nghiệp của các quốc gia xung quanh, điều này khiến việc thực hiện kế hoạch Bức tường xanh vĩ đại trở nên đặc biệt quan trọng. Mục tiêu của kế hoạch là tăng tỷ lệ che phủ rừng ở khu vực phía Bắc từ 5% lên 15%, qua đó làm chậm quá trình sa mạc hóa.
Theo số liệu chính thức, đến năm 2009, diện tích trồng cây của Trung Quốc đã đạt 500.000 km2, nâng tỷ lệ che phủ rừng từ 12% lên 18%.
Chính phủ Trung Quốc báo cáo rằng sau 46 năm nỗ lực, vành đai xanh dài 3.000 km bao quanh sa mạc Taklimakan đã hoàn thành, cho thấy kết quả đáng chú ý của chương trình. Từ năm 1949 đến năm 2024, độ che phủ rừng của Trung Quốc tăng từ 10% lên 25%, trong khi diện tích che phủ sa mạc giảm từ 27,2% xuống 26,8%.
Sự nỗ lực của nhiều cá nhân cũng đóng một vai trò quan trọng trong dự án này. Ví dụ, công việc trồng cây của Yin Yuzhen ở Wuxin Banner đã được công nhận và trở thành một ví dụ về việc cải thiện môi trường sinh thái của Trung Quốc. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bày tỏ đánh giá cao những thành tựu đó tại Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc năm 2020.
Những nỗ lực của người dân địa phương quả thực đã đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện môi trường sinh thái.
Kế hoạch này không chỉ liên quan đến việc trồng cây mà còn bao gồm việc chuyển đổi các mô hình kinh tế như du lịch sinh thái và trồng cây ăn quả, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Dữ liệu vệ tinh cũng cho thấy xu hướng tăng trưởng về độ che phủ rừng phù hợp với dữ liệu của chính phủ Trung Quốc, dựa trên việc xác minh dữ liệu bên ngoài, chẳng hạn như quan sát từ Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ.
Dù đạt được nhiều thành tựu nhưng dự án Bức tường xanh vẫn vấp phải rất nhiều chỉ trích. Các chuyên gia lo ngại rằng hoạt động trồng cây do chính phủ điều hành có thể gây áp lực lên tài nguyên nước địa phương. Ví dụ, Hong Jiang, giáo sư tại Đại học Wisconsin-Madison, cho biết cây cối có thể hút một lượng lớn nước ngầm, điều này đặc biệt gây ra vấn đề ở các vùng khô cằn phía bắc. Ngoài ra, kinh nghiệm thất bại của các dự án chống sa mạc hóa thất bại trước đây khiến một số chuyên gia nghi ngờ về khả năng tồn tại lâu dài của kế hoạch này.
Việc trồng một loài cây đơn lẻ có thể hấp thụ carbon dioxide một cách hiệu quả nhưng cũng gây ra các vấn đề về đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái.
Trong nỗ lực xử lý tình trạng sa mạc hóa, các chuyên gia đã phát hiện ra rằng 1,73 triệu km2 đất ở Trung Quốc hiện đang bị sa mạc hóa và chỉ có khoảng 530.000 km2 đất có thể xử lý được. Với tốc độ 1.717 km2/năm như hiện nay, quá trình phục hồi những vùng đất này diễn ra rất chậm và ước tính sẽ phải mất 300 năm mới hoàn thành nhiệm vụ khôi phục này.
Đối mặt với những thách thức sinh thái to lớn, chương trình trồng cây của Trung Quốc rõ ràng đã thu hút sự chú ý và thảo luận trên toàn cầu. Thành công và thách thức của Bức tường xanh vĩ đại chắc chắn đã trở thành một hình ảnh thu nhỏ quan trọng của việc bảo vệ sinh thái và phát triển bền vững. Chúng ta không thể không nghĩ: Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, liệu những hành động trồng cây như vậy có trở thành định hướng tương lai cho cộng đồng sinh thái của nhiều quốc gia hay không?