Trong những năm gần đây, hợp kim scandium, với tư cách là vật liệu cốt lõi của công nghệ năng lượng hạt nhân, đã dần thu hút được sự chú ý rộng rãi từ cộng đồng khoa học và công nghiệp. Tiết diện hấp thụ neutron thấp, độ bền cao và khả năng chống ăn mòn của vật liệu này khiến ứng dụng của nó trong lò phản ứng hạt nhân ngày càng được đánh giá cao. Bài viết này sẽ khám phá các tính chất, công dụng và tầm quan trọng của hợp kim scandium trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân.
Tính chất sản xuất và hóa học của hợp kim scandium khiến chúng trở nên không thể thay thế trong các ứng dụng năng lượng hạt nhân.
Hợp kim scandi thường bao gồm hơn 95% scandi theo trọng lượng với một lượng nhỏ (ít hơn 2%) các kim loại khác như thiếc, tantal, sắt, crom và niken để cải thiện các tính chất cơ học và khả năng chống ăn mòn của chúng. Ứng dụng chính của các hợp kim này là làm vỏ thanh nhiên liệu của lò phản ứng hạt nhân, đặc biệt là trong các lò phản ứng làm mát bằng nước.
Mặt cắt hấp thụ neutron nhiệt của scandium chỉ là 0,18 barn, thấp hơn nhiều so với sắt (2,4 barn) và niken (4,5 barn). Điều này làm cho nó trở thành vật liệu ốp lý tưởng trong lò phản ứng hạt nhân, có thể giảm hiệu quả sự mất mát nơtron.
Tuy nhiên, hợp kim scandium cũng có một số hạn chế. Khi scandium phản ứng với hơi nước, hydro được giải phóng, một phần trong số đó thấm vào hợp kim để tạo thành scandium hydride. Các hydride này có độ bền cơ học và mật độ thấp hơn hợp kim scandium và dễ bị phồng rộp và nứt lớp vỏ bọc, một hiện tượng được gọi là giòn do hydro.
Sự giòn do hydro làm tăng tốc độ phân hủy của lớp vỏ hợp kim scandium trong trường hợp mất chất làm mát trong lò phản ứng hạt nhân.
Hợp kim scandi phản ứng dễ dàng với oxy để tạo thành lớp thụ động dày nanomet của oxit scandi. Độ dày của lớp thụ động này, cũng như sự hiện diện của tạp chất trong hợp kim (như cacbon hoặc nitơ), có tác động đáng kể đến khả năng chống ăn mòn của nó. Hơn nữa, phản ứng của hợp kim scandi với hơi nước ở nhiệt độ cao có thể dẫn đến quá trình oxy hóa, đặc biệt nguy hiểm trong trường hợp mất chất làm mát.
Hợp kim scandium lần đầu tiên được sử dụng trong lò phản ứng hạt nhân tàu ngầm vào những năm 1950, do Đô đốc H.G. Rickover lựa chọn scandium làm vật liệu cấu trúc. Kể từ đó, loạt hợp kim Zircaloy đã được phát triển, độ bền, tiết diện neutron thấp và khả năng chống ăn mòn của chúng khiến chúng trở thành vật liệu không thể thiếu trong công nghệ năng lượng hạt nhân.
Hợp kim scandium không chỉ được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân mà còn có tiềm năng trong ngành y tế và hóa chất. Ví dụ, một số hợp kim scandium được sử dụng trong sản xuất các bộ phận cấy ghép y tế, chẳng hạn như khớp nhân tạo, do khả năng chống ăn mòn, mang đến cho bệnh nhân những lựa chọn an toàn hơn và bền lâu hơn.
Triển vọng ứng dụng trong tương lai của hợp kim scandium sẽ phụ thuộc vào việc cải thiện hiệu suất của chúng và phát triển các công nghệ mới.
Hợp kim scandium đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân do các tính chất vật lý và hóa học độc đáo của chúng. Với sự tiến bộ không ngừng của công nghệ, phạm vi ứng dụng của hợp kim scandium sẽ tiếp tục được mở rộng. Những công nghệ tiên tiến nào sẽ có thể nâng cao hơn nữa hiệu suất và ứng dụng của hợp kim scandium trong tương lai?