Đa dạng cây trồng, còn được gọi là đa dạng sinh học cây trồng, đề cập đến sự đa dạng và tính biến đổi của các loại cây trồng và thực vật được sử dụng trong nông nghiệp, bao gồm những thay đổi về gen và đặc điểm kiểu hình. Đã có sự suy giảm lớn về đa dạng cây trồng trong 50 năm qua, đặc biệt ở hai lĩnh vực: sự đa dạng di truyền của từng loại cây trồng và số lượng hạt giống phổ biến. Trong bối cảnh an ninh lương thực toàn cầu, nguy cơ mất đa dạng cây trồng là một thách thức không thể bỏ qua đối với toàn bộ dân số thế giới vốn phụ thuộc vào số lượng giống cây trồng hạn chế.
Trong những năm gần đây, nền nông nghiệp ngày càng phụ thuộc vào độc canh, điều này đã làm giảm đáng kể khả năng chống chịu của toàn bộ quá trình sản xuất đối với một căn bệnh duy nhất.
Trong trường hợp này, những bài học lịch sử như Nạn đói lớn ở Ireland cảnh báo chúng ta rằng khi khả năng chống lại bệnh tật bị suy yếu, toàn bộ mùa màng có thể bị phá hủy. Hơn nữa, các ví dụ bao gồm giống chuối 'Gros Michel' bị ảnh hưởng bởi sự tuyệt chủng về mặt thương mại, một tình huống nêu bật rủi ro của việc phụ thuộc vào một loại cây trồng duy nhất.
Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) coi mất đa dạng sinh học là một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất hiện nay. Với xu hướng hiện nay, nhiều loài thực vật có nguy cơ bị tuyệt chủng. Họ hàng hoang dã của một số loại ngũ cốc, chẳng hạn như lúa mì, ngô, gạo và lúa miến, có 6% loài có nguy cơ, cũng như 18% các loại đậu và 13% các loài solanaceae, chẳng hạn như khoai tây, cà chua, cà tím và ớt.
Sự đa dạng trong cây trồng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm chất dinh dưỡng trong đất, lượng nước sẵn có và độ pH của đất, tất cả đều ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng.
Sự đa dạng của cây trồng không chỉ ảnh hưởng đến môi trường bên ngoài mà còn bao gồm sự đa dạng do sự khác biệt về di truyền. Ví dụ, một số cây trồng có thể có gen chín sớm hoặc kháng bệnh. Những đặc điểm này kết hợp lại sẽ xác định các đặc điểm tổng thể và tiềm năng tương lai của cây trồng. Với sự phát triển của công nghệ nhân giống cây trồng hiện đại, các chuyên gia nông nghiệp có thể tạo ra các giống cây trồng có năng suất cao hơn, khả năng kháng bệnh và thời hạn sử dụng lâu hơn, nhưng những lựa chọn như vậy cũng đang dần làm giảm sự đa dạng di truyền.
Sự đa dạng là nền tảng quan trọng cho hoạt động của hệ sinh thái nông nghiệp. Ngoài các chức năng cơ bản như sản xuất thực phẩm, nhiên liệu và chất xơ, nó còn bao gồm các chức năng như phục hồi chất dinh dưỡng, duy trì độ phì nhiêu của đất, điều hòa dòng nước và kiểm soát dịch bệnh. Tuy nhiên, nền nông nghiệp hiện đại đã làm suy giảm nghiêm trọng sự đa dạng sinh thái này. Các hệ thống truyền thống, chẳng hạn như canh tác cây trồng ở dãy Andes, vẫn giữ được sự đa dạng của các loài cây trồng và cải thiện đáng kể khả năng phục hồi của hệ thống nông nghiệp.
Các giống cây trồng có khả năng kháng sâu bệnh có thể giảm việc sử dụng thuốc trừ sâu có hại, điều này rất quan trọng trong việc bảo vệ môi trường.
Nông nghiệp là nền tảng kinh tế của hầu hết các quốc gia, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển và là nguồn tăng trưởng kinh tế quan trọng. Mặc dù tăng trưởng nông nghiệp mang lại lợi ích cho người nghèo ở nông thôn nhưng không phải lúc nào cũng mang lại lợi ích như vậy. Cải thiện sự đa dạng cây trồng có thể giúp giảm nguy cơ mất mùa và mang lại lợi nhuận cao hơn, tuy nhiên giá trị kinh tế của sự đa dạng cây trồng vẫn chưa được định lượng đầy đủ.
Sâu bệnh là nguyên nhân chính gây mất mùa. Tính đồng nhất di truyền liên quan đến một số hình thức di truyền hạt giống nhất định làm suy yếu khả năng kháng bệnh của cây trồng. Ví dụ, trong lịch sử, Nạn đói lớn ở Ireland từ năm 1845 đến năm 1847 là do một loại nấm phá hủy tính đa dạng thấp của các loại cây trồng mà nước này dựa vào.
Khi vấn đề đa dạng cây trồng ngày càng gia tăng, nhiều tổ chức toàn cầu khác nhau, chẳng hạn như Viện Tài nguyên Di truyền Thực vật Quốc tế, đang tích cực hỗ trợ các hành động để bảo vệ sự đa dạng cây trồng. Sự tham gia của các ngân hàng gen và nông dân địa phương mang lại hy vọng cứu được một số giống bản địa có nguy cơ tuyệt chủng. Các hành động nhằm bảo vệ toàn diện nguồn gen nông nghiệp bao gồm trồng trọt và bảo vệ hạt giống nhằm đảm bảo phát triển nông nghiệp bền vững trong tương lai.
Chúng ta có thể thực hiện các biện pháp hiệu quả để bảo vệ sự đa dạng của cây trồng nhằm đảm bảo an ninh lương thực trong tương lai không?