Language
Country/Area
No result found
Truyền thuyết về Theia: Liệu hành tinh bị mất tích này có thực sự là mẹ của Mặt Trăng?
Giả thuyết về tác động khổng lồ đã nhận được sự quan tâm rộng rãi kể từ khi được nhà địa chất người Canada Reginald Daly đưa ra lần đầu tiên vào năm 1946. Giả thuyết này được coi là lý thuyết khoa học chính thống để giải thích sự hình thành của Mặt Trăng và đã gây ra nhiều cuộc thảo luận về mối quan hệ giữa Trái Đất và Mặt Trăng. Theo giả thuyết này, một hành tinh có kích thước bằng sao Hỏa (gọi là Theia) đã va chạm dữ dội với Trái Đất vào thời kỳ đầu của Trái Đất cách đây 4,5 tỷ năm, và vật chất phóng ra từ vụ va chạm này cuối cùng đã hình thành nên Mặt Trăng.
Giả thuyết cho rằng Mặt Trăng có thể được hình thành do tác động trực tiếp, chứ không phải do lực quay như các lý thuyết trước đây đã gợi ý.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng quỹ đạo của Mặt Trăng tương tự như chuyển động quay của Trái Đất, điều này ủng hộ cho giả thuyết này. Ngoài ra, các mẫu đá từ Mặt Trăng cho thấy tỷ lệ đồng vị ổn định giống như đá trên Trái Đất, càng củng cố thêm ý tưởng rằng chúng có thể có nguồn gốc chung. Tuy nhiên, giả thuyết này vẫn còn để lại một số bí ẩn chưa có lời giải, chẳng hạn như: Mặt trăng được hình thành như thế nào sau tác động khổng lồ này? Tại sao sao Kim lại trải qua tác động tương tự nhưng Mặt Trăng thì không?
Bối cảnh lịch sửVào cuối thế kỷ 19, George Darwin đưa ra giả thuyết rằng Trái Đất và Mặt Trăng từng là một thực thể duy nhất nhưng đã tách biệt theo thời gian. Tuy nhiên, Daly đã thách thức quan điểm này, lập luận rằng sự hình thành của Mặt Trăng có nhiều khả năng liên quan đến một vụ va chạm. Kể từ đó, với việc tổ chức nhiều hội nghị học thuật, giả thuyết tác động khổng lồ đã dần giành được sự công nhận rộng rãi trong cộng đồng học thuật.
Theo các lý thuyết hiện đại về sự hình thành hành tinh, Theia từng là một thiên thể có kích thước bằng sao Hỏa trong hệ mặt trời của chúng ta và có quỹ đạo chung với Trái Đất. Điểm hấp dẫn của giả thuyết này là nó giải thích được bố cục của Mặt Trăng và Trái Đất trong quá trình hình thành.
Bản chất của TheiaCái tên Theia bắt nguồn từ nữ thần Titan trong thần thoại Hy Lạp, người được cho là mẹ của nữ thần mặt trăng Selene. Cái tên này được đặt để nhấn mạnh mối liên hệ giữa Theia và Mặt Trăng. Các nhà khoa học đã đề xuất rằng hành tinh nguyên thủy giả thuyết này có thành phần tương tự như Trái Đất, khiến khả năng va chạm giữa hai hành tinh này có nhiều khả năng xảy ra hơn, dẫn đến sự hình thành của Mặt Trăng ngày nay.
"Một vụ va chạm ở quy mô hành tinh dường như đã cung cấp động năng cần thiết cho quá trình lắp ghép Trái Đất và Mặt Trăng."
Mô hình lý thuyết và thành phần
Các nhà khoa học tin rằng vụ va chạm giữa Theia và Trái Đất xảy ra cách đây khoảng 4,4 đến 4,5 tỷ năm, khi Trái Đất gần như hình thành hoàn chỉnh. Nhiều mô phỏng máy tính khác nhau cho thấy vụ va chạm xảy ra ở tốc độ tương đối thấp và đập vào Trái Đất theo góc khoảng 45 độ. Một tác động mạnh như vậy không chỉ cung cấp năng lượng cần thiết để hình thành Mặt Trăng mà còn cung cấp thêm động lượng cho hệ Trái Đất-Mặt Trăng, giải thích đặc điểm mômen động lượng cao của hệ thống này.
Bằng chứng có liên quan
Các mẫu đá thu thập được trong cuộc đổ bộ lên mặt trăng của tàu Apollo cho thấy tỷ lệ đồng vị oxy gần giống với đá trên Trái đất, cung cấp cơ sở thực tế cho giả thuyết về tác động khổng lồ. Ngoài ra, nghiên cứu còn chỉ ra rằng nếu Mặt Trăng có lõi thép thì đường kính của lõi thép sẽ không quá 25% bán kính của Mặt Trăng, rất khác so với tỷ lệ đường kính lõi của các hành tinh khác. Những quan điểm này một lần nữa nhấn mạnh độ tin cậy của giả thuyết cho rằng Theia có thể là "mẹ" của mặt trăng.
Những thách thức hiện tại
Mặc dù giả thuyết về tác động khổng lồ là chủ đạo trong giới học thuật, nhưng nó vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức và câu hỏi. Ví dụ, liệu Trái Đất có hình thành nên đại dương magma toàn cầu sau vụ va chạm không? Giả thuyết này vẫn chưa được chứng minh đầy đủ bằng chứng. Ngoài ra, Mặt Trăng có ít nguyên tố dễ bay hơi hơn Trái Đất và sự hiện diện của nước cũng đặt ra thách thức cho lý thuyết va chạm nhiệt độ cao.
Xét đến tất cả các yếu tố và quan điểm nêu trên, mối liên hệ giữa Theia và Mặt Trăng vẫn là một bí ẩn chưa có lời giải trong thiên văn học và khoa học hành tinh đương đại. Liệu chúng ta có thể khám phá toàn bộ bức tranh về hành tinh đã mất này không? Câu hỏi này vẫn cần được trả lời bằng các cuộc khám phá khoa học trong tương lai?
