Aşkın Yaşar

Alternative Methods of Treatment for Organic Animal Production: A Survey of “Baitarname” (Veterinary Manuscript)

Binlerce yillik bilgi birikimi ve tecrubenin varlik buldugu ve cogunlukla at basta olmak uzere diger hayvan turlerinin hastaliklari ile bu hastaliklarin tedavi bilgilerini iceren el yazmasi eserler baytarname, esbname, haylname, bazname gibi farkli isimlerle anilmaktadir. Islam Uygarligi Doneminde de olusturulan ozgun yapidaki bu eserler, ayni zamanda Eski Misir, Eski Hindistan ve Antik Yunan gibi farkli uygarliklarin izlerini de tasimaktadir. Bu calisma ile binlerce yillik bilgi birikimini tasiyan bu yazma eserlerin organik hayvansal uretimde tedavi ve koruyucu hekimlik acisindan degerlendirilmesine bir baytarname incelemesi uzerinden isik tutulmasi amaclandi. Calismanin baslica materyalini doktora tezi olarak yurutulen bir el yazmasi eser ve bu eserde yer alan konu ile ilgili bilgiler olusturdu. Ayrica konu kapsaminda ulasilabilen ve daha once gerceklestirilmis kitap, tez, arastirma ve derleme calismalari da degerlendirildi. Bu eser(ler)de, hayvan tedavilerinde bitkisel, hayvansal ve madensel ilac hammaddelerinin (droglar) kullanildigi, ayrica kan alma ve daglama (koterizasyon) uygulamalarinin da tedavi yontemleri arasinda yer aldigi belirlendi. Bitkisel, hayvansal ve madensel droglar uzerine farmakolojik, toksikolojik ve klinik denemelerin arttigi gunumuzde alternatif olmasa da tamamlayici rolu modern hekimlikte kabul goren bu yontemlerin, suni ilac kullaniminin yasaklandigi ya da sinirlandigi organik hayvansal uretim acisindan kayda deger bir kaynak olusturabilecegi soylenebilir.