Gül Ünsal Barlas

Türk onkoloji hemşirelerinde yeni bir başa çıkma girişiminin stres ve tükenmişlik üzerine etkisi

Amaç: Bu çalışmanın amacı stresle başa çıkma eğitiminin onkoloji birimlerinde çalışan hemşirelerin stres belirtileri, başa çıkma tarzları ve tükenmişlik durumlarına etkisini değerlendirmektir. Yöntem: Öntest-sontest modelli yarı deneysel olan bu araştırma 2008-2009 yılları arasında gerçekleştirildi. Araştırmanın evrenini üç farklı onkoloji biriminde çalışan toplam 71 hemşire oluşturdu. Bu birimlerin seçilme nedenleri İstanbul’da yer alması, klinik hizmet vermesi, grup eğitimine katılımın olabilmesi için en az 10 hemşirenin çalışıyor olmasıdır. Araştırmanın örneklemi %95 güven düzeyi ve %80 güçlülük değeri temel alınarak yaklaşık 30 kişi olarak belirlendi ve çalışma bu birimlerde çalışan 30 hemşire ile gerçekleştirildi. Araştırmaya katılacak hemşireler için randomizasyon yapılamadı, örneklemi belirlemede klinik iş akışını aksatmama, eğitime katılımın gönüllülüğü ve sürekliliği esas alındı. Öncelikle bir kaç stresle başa çıkma yönteminin birleştirildiği yeni bir eğitim programı hazırlandı ve uygulandı. Veriler eğitim öncesi, sonrası ve bir ay sonrasında Bilgi Formu, Stres Belirtileri Ölçeği, Stresle Başetme Tarzları Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılarak toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde yüzdelik ve frekans, Frieadman testi, Bonferroni düzeltmesi ve Wilcoxon sıralı işaretler testi kullanıldı. Bulgular: Uygulanan stresle başa çıkma eğitim programı öncesi, sonrası ve bir ay sonrası yapılan değerlendirmelerde başa çıkma tarzlarında anlamlı bir sonuç bulunamamışken; stres belirtileri toplam puan (Fr-χ2 17.88; p=0.000), bilişsel duyuşsal (Fr-χ2 15.10; p=0.001), fizyolojik belirtiler (Fr-χ2 8.35; p=0.015) alt boyutlarında, emosyonel tükenme alt boyutunda (Fr-χ2 9.04; p=0.011) istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar bulunmuştur. Sonuç: Başetme eğitim programı onkoloji hemşirelerinin stres ve tükenmişlik durumları üzerinde anlamlı pozitif bir etki sağlamıştır. Anahtar sözcükler: Onkoloji hemşiresi, stres, tükenmişlik, başa çıkma eğitimi ABS TRACT The effect of a new coping intervention on stress and burnout in Turkish oncology nurses