Hayati Zengin

Hasanlar baraj havzasında arazi kullanımındaki zamansal değişimlerin belirlenmesi

Ozet: Insanlarin doga uzerindeki etkileri gun gectikce artmakta ve arazi kullanim bicimleri degismektedir. Bu degisimler, dogal ekosistemlerden beklenen fonksiyonlarin duzeyini de etkilemektedir. Bu nedenle artan nufusun ekosistem hizmetlerine yonelik gereksinimlerinin optimal duzeyde karsilanabilmesi icin arazi kullaniminda etkili faktorlerin anlasilmasi ve degisimlerin amaclar dogrultusunda kontrol edilmesi onemlidir. Bu calismada, Hasanlar baraj havzasinin 1986-2010 yillarina ait mescere haritalari, bilgisayar ortaminda sayisallastirilarak, donemler itibariyle arazi kullanim bicimleri belirlenmeye, arazi kullanimindaki zamansal degisimler alansal olarak hesaplanmaya ve degisimin sebepleri belirlenmeye calisilmistir. Arazi kullanim bicimleri orman (yaprakli, ibreli, karisik, bozuk), orman topragi, findiklik, ziraat, mera ve diger alanlar olmak uzere 6 gruba ayrilmistir. Orman alanlari 1986’da 64 843 ha iken 2010 yilinda 62 709 ha’a gerilemistir. Findik alanlari 1986’da 3 636 ha’lik bir alana sahipken 2010 yili mescere haritalarinda ziraat alanlari icerisinde gosterilmistir ve 1986 yilinda 8925 ha olan ziraat alanlari 2010 yilinda 15 420 ha’a yukselmistir. Mera alanlari 1986’da 267 ha iken 2010’da 19 ha’a gerilemistir. Diger alanlar 1986-2010 yillari arasinda 1302 ha’dan 2010’da 825 ha’a gerilemistir. Melen projesi ile Hasanlar barajindan Istanbul’a su tasinmaktadir. Dolayisi ile Hasanlar baraji havzasindaki arazi kullaniminin degismesi hidrolojik olarak hem su verimini hem de su kalitesini etkileyebileceginden orman, ziraat, mera, orman topragi, diger alanlar ve demografik yapidaki degisimlerin izlenmesi, su verimi ve kalitesinin bu degisimlerden en az sekilde etkilenmesinin saglanmasi gerekmektedir. Anahtar kelimeler: Arazi kullanim degisimi, CBS, Hasanlar baraj havzasi, zamansal degisim,Ozet: Insanlarin doga uzerindeki etkileri gun gectikce artmakta ve arazi kullanim bicimleri degismektedir. Bu degisimler, dogal ekosistemlerden beklenen fonksiyonlarin duzeyini de etkilemektedir. Bu nedenle artan nufusun ekosistem hizmetlerine yonelik gereksinimlerinin optimal duzeyde karsilanabilmesi icin arazi kullaniminda etkili faktorlerin anlasilmasi ve degisimlerin amaclar dogrultusunda kontrol edilmesi onemlidir. Bu calismada, Hasanlar baraj havzasinin 1986-2010 yillarina ait mescere haritalari, bilgisayar ortaminda sayisallastirilarak, donemler itibariyle arazi kullanim bicimleri belirlenmeye, arazi kullanimindaki zamansal degisimler alansal olarak hesaplanmaya ve degisimin sebepleri belirlenmeye calisilmistir. Arazi kullanim bicimleri orman (yaprakli, ibreli, karisik, bozuk), orman topragi, findiklik, ziraat, mera ve diger alanlar olmak uzere 6 gruba ayrilmistir. Orman alanlari 1986’da 64 843 ha iken 2010 yilinda 62 709 ha’a gerilemistir. Findik alanlari 1986’da 3 636 ha’lik bir alana sahipken 2010 yili mescere haritalarinda ziraat alanlari icerisinde gosterilmistir ve 1986 yilinda 8925 ha olan ziraat alanlari 2010 yilinda 15 420 ha’a yukselmistir. Mera alanlari 1986’da 267 ha iken 2010’da 19 ha’a gerilemistir. Diger alanlar 1986-2010 yillari arasinda 1302 ha’dan 2010’da 825 ha’a gerilemistir. Melen projesi ile Hasanlar barajindan Istanbul’a su tasinmaktadir. Dolayisi ile Hasanlar baraji havzasindaki arazi kullaniminin degismesi hidrolojik olarak hem su verimini hem de su kalitesini etkileyebileceginden orman, ziraat, mera, orman topragi, diger alanlar ve demografik yapidaki degisimlerin izlenmesi, su verimi ve kalitesinin bu degisimlerden en az sekilde etkilenmesinin saglanmasi gerekmektedir. Anahtar kelimeler: Arazi kullanim degisimi, CBS, Hasanlar baraj havzasi, zamansal degisim,

Determination of temporal changes in land uses in Hasanlar Dam basin

The impact of human activities on nature is increasing day by day along with changing patterns of land use. These changes also influence the level of the expected function of natural ecosystems. Therefore, for the purposes of meeting the needs of a growing population for ecosystem services at optimal levels, it is important to understand and control the factors that affect land use and to control the changes in land use according to the objectives. The aims of this study were to determine land-use patterns in Hasanlar Dam basin per period, analyze the temporal changes in land use according to area, and determine the reasons for the changes in the basin by digitizing the maps of the basin area belonging to the period between 1986 and 2010. Forest land-use patterns were categorized into the following six groups: forest, (deciduous, coniferous, mixed, and degraded), forest gaps, hazelnut, agriculture, pasture, and other areas. The forest area that was 64,843 ha in 1986 had declined to 62,709 ha in 2010. Hazelnut areas covering an area of 3,636 ha in 1986 were represented as agricultural areas in the 2010 stand maps. The agricultural areas that were 8,925 ha in 1986 increased to 15,420 ha in 2010. The pasture areas comprising 267 ha in 1986 decreased to 19 ha in 2010. Other areas decreased from 1,302 ha to 825 ha between 1986 and 2010. Through the Melen project, water is being transported to İstanbul from Hasanlar Dam. Therefore, since changes in the land-use pattern in the Hasanlar Dam basin may affect both water efficiency hydrologically and the quality of water, it is necessary to monitor the changes in forest, agriculture, pasture, forest soil, and other areas and also the changes in the demographic structure. In addition, it must be ensured that these changes cause the minimum impact on water yield and quality.