Jenneke Wiersma

Impact of childhood life events and trauma on the course of depressive and anxiety disorders

Hovens JGFM, Giltay EJ, Wiersma JE, Spinhoven P, Penninx BWJH, Zitman FG. Impact of childhood life events and trauma on the course of depressive and anxiety disorders.

Psychological Characteristics of Chronic Depression: A Longitudinal Cohort Study

BACKGROUND Few studies have investigated the importance of psychological characteristics for chronicity of depression. Knowledge about psychological differences between chronically depressed persons and nonchronically depressed persons may help to improve treatment of chronic depression. This is the first study to simultaneously compare in large samples various psychological characteristics between chronically depressed and nonchronically depressed adults. METHOD Baseline data were drawn from the Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA), an ongoing longitudinal cohort study aimed at examining the long-term course of depressive and anxiety disorders in different health care settings and phases of illness. Participants were aged 18 to 65 years at the baseline assessment in 2004-2007 and had a current diagnosis of DSM-IV major depressive disorder (N = 1,002). Chronicity of depression was defined as being depressed for 24 months or more in the past 4 to 5 years. The chronicity criterion was fulfilled by 31% (n = 312). The NEO Five-Factor Inventory measured the 5 personality domains, the Leiden Index of Depression Sensitivity-Revised was used to measure cognitive reactivity (eg, hopelessness, rumination), and the Mastery Scale measured external locus of control. RESULTS Compared to the nonchronically depressed persons, the chronically depressed persons reported significantly higher levels of neuroticism (OR = 1.81; 95% CI, 1.55-2.12; P < .001), external locus of control (OR = 1.94; 95% CI, 1.66-2.28; P < .001), and the following dimensions of cognitive reactivity: hopelessness (OR = 1.64; 95% CI, 1.43-1.88; P < .001), aggression (OR = 1.29; 95% CI, 1.13-1.48; P < .001), risk aversion (OR = 1.43; 95% CI, 1.24-1.63; P < .001), and rumination (OR = 1.55; 95% CI, 1.34-1.78; P < .001). They had significantly lower levels of extraversion (OR = 0.57; 95% CI, 0.49-0.67; P < .001), agreeableness (OR = 0.85; 95% CI, 0.74-0.97; P = .02), and conscientiousness (OR = 0.77; 95% CI, 0.67-0.88; P < .001). When testing these variables multivariably, the odds of chronic depression were significantly increased among those with low extraversion (OR = 0.73; 95% CI, 0.61-0.88; P = .001), high rumination (OR = 1.24; 95% CI, 1.01-1.53; P = .04), and high external locus of control (OR = 1.48; 95% CI, 1.21-1.80; P < .001). Controlling for severity of depressive symptoms, age at onset, comorbidity with anxiety disorders, medical illnesses, and treatment status did not change these results. CONCLUSIONS Our findings suggest that extraversion, rumination, and external locus of control, but not neuroticism, are differentiating psychological characteristics for chronicity of depression. These findings provide suggestions for more specific interventions, focused on extraversion, rumination, and external locus of control, in the treatment of chronic depression.

The Effectiveness of the Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy for Chronic Depression : A Randomized Controlled Trial

Background: It is widely agreed that chronic depression is difficult to treat, knowledge about optimal treatment approaches is emerging. Method: A multisite randomized controlled trial was conducted comparing the cognitive behavioral analysis system of psychotherapy (CBASP), a psychotherapy model developed specifically to treat chronic depression (n = 67) with care as usual (CAU; evidence-based treatments, n = 72) over a period of 52 weeks, with 23 sessions on average, in 3 outpatient clinics in the Netherlands. In both arms algorithm-based pharmacotherapy was provided. Patients (aged 18-65) met criteria for a DSM-IV diagnosis of major depressive disorder with diagnostic specifiers (chronic, without interepisode recovery) or with co-occurring dysthymic disorder indicating a chronic course. The Inventory for Depressive Symptomatology (IDS) Self-Report was used as the primary outcome measure. Mixed-effects linear regression analysis was used to compare the changes on the IDS scores between CBASP and CAU. The IDS was administered before treatment, and after 8, 16, 32 and 52 weeks. Results: At week 52, patients assigned to CBASP had a greater reduction of depressive symptoms compared to patients assigned to CAU (t = -2.00, p = 0.05). However, CBASP and CAU did not differ from each other on the IDS after 8 weeks (t = 0.49, p = 0.63), 16 weeks (t = -0.03, p = 0.98) and 32 weeks (t = -0.17, p = 0.86) of treatment. Conclusions: This trial shows that CBASP is at least as effective as standard evidence-based treatments for chronic depression. In the long run, CBASP appears to have an added effect.

Blended vs. face-to-face cognitive behavioural treatment for major depression in specialized mental health care: study protocol of a randomized controlled cost-effectiveness trial

BackgroundDepression is a prevalent disorder, associated with a high disease burden and substantial societal, economic and personal costs. Cognitive behavioural treatment has been shown to provide adequate treatment for depression. By offering this treatment in a blended format, in which online and face-to-face treatment are combined, it might be possible to reduce the number of costly face-to-face sessions required to deliver the treatment protocol. This could improve the cost-effectiveness of treatment, while maintaining clinical effects. This protocol describes the design of a pilot study for the evaluation of the feasibility, acceptability and cost-effectiveness of blended cognitive behavioural therapy for patients with major depressive disorder in specialized outpatient mental health care.Methods/designIn a randomized controlled trial design, adult patients with major depressive disorder are allocated to either blended cognitive behavioural treatment or traditional face-to-face cognitive behavioural treatment (treatment as usual). We aim to recruit one hundred and fifty patients. Blended treatment will consist of ten face-to-face and nine online sessions provided alternately on a weekly basis. Traditional cognitive behavioural treatment will consist of twenty weekly sessions. Costs and effects are measured at baseline and after 10, 20 and 30 weeks. Evaluations are directed at cost-effectiveness (with depression severity and diagnostic status as outcomes), and cost-utility (with costs per quality adjusted life year, QALY, as outcome). Costs will encompass health care uptake costs and productivity losses due to absence from work and lower levels of efficiency while at work. Other measures of interest are mastery, working alliance, treatment preference at baseline, depressive cognitions, treatment satisfaction and system usability.DiscussionThe results of this pilot study will provide an initial insight into the feasibility and acceptability of blended cognitive behavioural treatment in terms of clinical and economic outcomes (proof of concept) in routine specialized mental health care settings, and an indication as to whether a well-powered clinical trial of blended cognitive behavioural treatment for depression in routine practice would be advisable. This will be determined based on the perspective of various stakeholders including patients, mental health service providers and health insurers. Strengths and limitations of the study are discussed.Trial registrationNetherlands Trial Register NTR4650. Registered 18 June 2014.

Childhood adversity and depression

aDepartment of Psychiatry, GGZ inGeest, Amsterdam, the Netherlands. *Corresponding author: Jenneke E. Wiersma, PhD, Department of Psychiatry, GGZ inGeest, A. J. Ernststraat 1187, Amsterdam, Netherlands 1081 HL, the Netherlands (j.wiersma@ggzingeest.nl). J Clin Psychiatry 2015;76(7):e906–e907 dx.doi.org/10.4088/JCP.14com09454

Situatie-analyse (SA): vanaf sessie 3

Zoals eerder besproken, wordt er binnen CBASP specifiek naar problemen gekeken. Iedere situatie is weer anders. Daarom is het belangrijk niet in algemene of globale termen over je problemen praten, maar de moeilijke situaties specifiek en een voor een uit te werken en aan te pakken. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van de techniek situatie-analyse, afgekort ‘SA’. Dit is de meest gebruikte en hiermee ook eigenlijk de belangrijkste techniek binnen CBASP. Het doel van deze techniek is dat je leert, in plaats van op een globale manier (‘niemand neemt mij serieus’), op een specifieke manier te denken (‘de buurman neemt mij niet serieus over de overlast die hij me bezorgt’). Je leert vervolgens te zien welke rol je zelf in de vaak teleurstellende contacten hebt en hoe je jezelf zover kunt krijgen dat je beter in staat bent tot bevredigende, wederkerige contacten te komen. Het uiteindelijke doel van de SA is dat je zelfstandig deze probleemgerichte techniek toe leert passen, zodat je na afloop van de therapie in moeilijke situaties weet wat je moet doen.

Beloop van de depressieve klachten – sessie 1

Tijdens de eerste sessie wordt kort stilgestaan bij het verleden van de client, om inzicht te krijgen in het beloop van de depressie. Hiervoor wordt de beloopstabel gebruikt. In deze tabel vult de therapeut op een tijdlijn in wanneer de client last had van een depressie, te beginnen bij de eerste episode. De therapeut vraagt per episode hoe lang deze depressie duurde, of er een aanleiding voor was, of er behandeling plaatsvond, waar deze behandeling uit bestond en wat het effect ervan was. Zo wordt de hele tijdlijn tot het heden doorlopen. Door het samen invullen van de beloopstabel oefent de client in het specifieker maken van zijn klachten en daarnaast in het denken in termen van oorzaak en gevolg. Soms hebben de clienten uit zichzelf nog weinig verbanden gelegd tussen depressieve episoden en belangrijke levensgebeurtenissen. De beloopstabel helpt die verbanden alsnog te leggen.

Uitleg over CBASP en het beloop van de depressieve klachten: Sessie 1

Tijdens de eerste sessie geeft de therapeut je kort uitleg over hoe de CBASP-behandeling er uit zal zien. Vervolgens breng je samen met de therapeut het beloop van je depressieve klachten in kaart, waarbij de depressieve perioden op een tijdlijn worden ingetekend en per periode wordt nagegaan hoe lang deze periode duurde, wat de aanleiding was en of er behandeling plaatsvond.

Interpersoonlijk onderscheid maken (IOM) – vanaf sessie 3

Interpersoonlijk onderscheid maken (IOM) is een gestructureerde manier om clienten te laten zien dat mensen niet altijd reageren zoals zij verwachten, dat er ook andere interacties mogelijk zijn dan die zij geleerd hebben van de belangrijke personen in hun leven. De client leert differentieren tussen de negatieve reacties van belangrijke personen en de positieve reacties van de therapeut. IOM heeft als doel de interpersoonlijke angst en vermijding van de client te doorbreken, zodat de client op den duur de ‘nieuwe’ interpersoonlijke mogelijkheden (met de therapeut) kan gaan generaliseren naar contacten in het dagelijks leven. Het is de bedoeling dat de IOM-oefening gedurende de hele therapie regelmatig herhaald wordt, aangezien het vaak enige tijd duurt voordat clienten zelf in staat zijn dit onderscheid te maken.

Overdrachtshypothese – na sessie 2, huiswerk therapeut

In de therapeutische relatie kunnen er problemen ontstaan als de client op basis van vroege negatieve ervaringen reageert op de therapeut en niet op basis van wat er daadwerkelijk op dat moment speelt. Het is de taak van de CBASP-therapeut om deze reactiepatronen, gebaseerd op ervaringen met belangrijke personen in het verleden, te vervangen door ervaringen die tot onderling vertrouwen leiden. Om dit te kunnen doen, is het van belang dat de therapeut weet welke problemen in de interactie zouden kunnen gaan spelen. De informatie uit de tweede sessie wordt hiervoor gebruikt. Op basis van deze informatie tracht de therapeut een consistent thema te identificeren dat de verhouding karakteriseert die de client met zijn belangrijke personen had. Vervolgens wordt een overdrachtshypothese geformuleerd.