Joseph Kessels

Het potentieel van ‘ubuntu’ leiders

Zijn leiderschapsstijlen voor een groot deel cultureel bepaald? Bestaan er nationale leiderschapsstijlen? Waar staan Nederlandse leiders ten opzichte van die in andere landen? Welke stijl is aan te raden? Een beetje meer ‘ubuntu’ kan geen kwaad.

Van profit naar prosperity

Veertig jaar geleden ontstond de Club van Rome. Twintig jaar terug verscheen het Brundtland-rapport over sustainability (duurzaamheid). De tijden dat MBA’s het zich konden permitteren zogenaamde ‘spreadsheet’-opleidingen te zijn, met voornamelijk oog voor financiele resultaten op de korte termijn, zijn voorbij. Elke businessschool moet zich inzetten voor de professionalisering van leiderschap en ondernemerschap ten gunste van innovaties in duurzame ontwikkeling. We gaan van profit naar prosperity.

Flinke scheut Brin met een vleugje Jobs

Stel dat Sergey Brin, oprichter van Google, gewerkt zou hebben in een ander bedrijf en een geheel andere sector. Wat zou dat - if any - voor effect hebben gehad? Zouden dit bedrijf en wellicht zelfs de gehele sector dezelfde eclatante successen hebben behaald als Google? Laten we het eens toepassen op de bouwsector. Wat gebeurt er wanneer Brin of een andere visionair zijn werk- en levensfilosofie toepast op deze sector, die in een zware impasse verkeert. Of hoe zou het de bouw vergaan met Steve Jobs aan het hoofd? Of Tony Blair? Losjes filosoferend betrekken we enkele quotes van deze leiders op de bouwsector. Hun opvattingen inspireren en zijn behulpzaam bij het vergroten van je zelfkennis. Belangrijk, aangezien leiderschap nu eenmaal begint bij zelfkennis.

Social networks: conformeren in plaats van profileren

Social media, ofwel web 2.0, zijn zeer belangrijke, zo niet de belangrijkste, aanjagers geweest van de hernieuwde opleving van internet na het uiteenspatten van ‘the bubble’. Denk aan LinkedIn, Facebook, Twitter en Hyves, maar ook aan datingsites, weblogs en de meest uiteenlopende communities gestart door organisaties en particulieren. Hoe paradoxaal ook, maar de opkomende behoefte aan ‘ontvrienden’ (het verwijderen van contacten uit je netwerk) is illustratief voor het succes van sociale netwerksites. Kennelijk is de kwantiteit - het aantal deelnemers aan deze netwerken - niet meer het probleem, de aandacht gaat nu uit naar de kwaliteit. Het medium wordt volwassen. (Tip: Bekijk de film ’The Social Network’ over Facebook-oprichter Mark Zuckerberg).

Denk wat meer als een journalist

Organisaties vragen om sensitief leiderschap. Leiders die een antenne hebben voor de zwakke signalen die hun omgeving afgeeft. Dat is vooral belangrijk in technische, industriele sectoren waar gewerkt wordt met tastbare materie. Iets werkt wel of niet. Er is geen tussenweg. Terwijl menselijke communicatie bij uitstek diffuus en subtiel is. Sensitieve leiders weten hiermee om te gaan. Ontwikkel je eigen sensitieve vermogen en merk dat het je strategisch denkvermogen stimuleert en je er mensen mee kunt enthousiasmeren. Uiteindelijk helpt het je bij het waarmaken van je eigen ambities. Innovatieve ideeen en visie ontstaan niet vanuit het niets, ze ontstaan doordat je echt luistert naar je omgeving. Tip: ga wat meer denken als een journalist.

Lang leve Wintzen

Op 21 maart 2008 overleed hij aan een hartaanval in zijn huis in Zuid-Frankrijk. Eckart Wintzen werd 68 jaar. Een multimiljonair met een bewogen leven. Van topondernemer in de ICT naar idealistisch durfinvesteerder. Aan de verkoop van zijn ICT-bedrijf BSO hield hij vele miljoenen over. Via Ex’tent (Eckart’s tent) investeerde hij een groot deel hiervan in uiteenlopende groene en duurzame projecten. Velen kunnen leren van zijn uitgesproken opvattingen en groene hart. Een duik in de psyche van deze kleurrijke ondernemer.

Inspirator Ricardo Semler

Hij staat aan het hoofd van Semco, een Braziliaanse organisatie met circa I miljard omzet en 5000 werknemers. Het bedrijf overleefde menig economische crisis. Ricardo Semler (1959) introduceerde democratisch management. Hij schreef bestsellers als Maverick! en The Seven-Day Weekend. Semler is uitgegroeid tot een ware managementgoeroe voor mensen van over de gehele wereld. In hoofdstuk 2 las je dat leiderschap begint bij zelfkennis; zelfkennis kan gegenereerd worden door jezelf te verdiepen in de opvattingen en werkwijze van een voor jou inspirerende persoonlijkheid. Nu is het de beurt aan inspirator Semler.

Blijf eigenaar van je kennis

Hebzucht, narcisme, egoisme. Enkele van de hoofdzonden die geen enkel mens vreemd zijn. We troffen ze in de overtreffende trap aan bij topbestuurders in de financiele wereld. Daardoor kon een crisis niet uitblijven. En dan niet alleen een crisis in de economische en financiele wereld, maar ook in andere sectoren. Want in de reele economie worden net zo goed bedrijven geleid vanuit de verkeerde principes en motivaties. Ook daar draait het vaak om hebzucht, om het ‘pleasen’ van die aandeelhouders die uitsluitend oog hebben voor de financiele performance van organisaties, vooral op de korte termijn. Zij eigenen zich organisaties volledig toe, en daarmee de daarin werkzame individuen met al hun rijkdom aan kennis en hun waardevolle verbindingen. Als ze - de organisatie en haar werknemers - onvoldoende renderen, is de kans groot dat hun de nek wordt omgedraaid. De financiele crisis is verworden tot een maatschappelijke crisis. Ze noodzaakt tot een fundamentele herorientatie op en herziening van de wijze waarop organisaties worden geleid. Dat is de zonnige zijde van deze crisis.

De onvrede van de young professional

Er gaapt een kloof tussen de individuele, eigentijdse opvattingen van de nieuwe generatie young professionals en het collectieve ‘organisatiedenken’. Het is een kloof van wederzijds onbegrip door sterk uiteenlopende opvattingen over hoe een bedrijf professioneel en slim kan functioneren. Het wordt hoog tijd de kloof te overbruggen.

Nieuw leiderschap gevraagd

Eigenlijk kan dit boekje niet. Jezelf persoonlijk ontwikkelen en leiderschap tonen, is vooral een kwestie van doen, van improviseren en ervaren. Het heeft weinig te maken met lezen, met het opvolgen van instructies, van kant-en-klare lijstjes. Het is trial-and-error. Zo leer je jezelf kennen en merk je proefondervindelijk waar je drives en talenten zitten. En ten slotte weet je zelfs hoe en waar deze optimaal tot hun recht komen. Op dat moment toon je, haast als vanzelf, leiderschap. Door te doen. Beschouw deze overwegingen daarom vooral als een uitnodiging tot actie; eentje die begint met lezen en naar jezelf kijken, dat wel. Actie is hard nodig, omdat het bedrijfsleven, de overheid, de zorg, het onderwijs en de samenleving vragen om jouw nieuwe leiderschap.