Milan Novaković

PERSONALNE PSIHOLOŠKE REAKCIJE KOD PACIJENATA NA DIJALIZI

UVOD: Poremecaj licnosti (PL) ukljucuje klinicki znacajna stanja i obrasce ponasanja, koja teže trajnosti i izraz su karakteristicnog životnog stila osobe i odnosa ka drugima. CILJ: Procijeniti da li su PL cesci kod pacijenata sa balkanskom endemskom nefropatijom (BEN) nego kod pacijenata sa drugim oboljenjima koja rezultiraju kao hronicna renalna insuficijencija (HRI) i koji su na dijalizi u Bosni i Hercegovini (BiH). METODE: U radu je ispitano 753 pacijenta na dijalizi u dva uzorka: pacijenti sa BEN - N15 grupa (N = 348) i kontrolna grupa oboljenja - N18. Rad je muliticentricna, longitudinalna studija u periodu: 01.01.2003. - 31.12.2012. godine. Statistika je urađena multivarijantnom analizom: Upitnik Renalnog registra BiH i psiholoski testovi: osobina licnosti (EPQ), Beckov test anksioznosti (BAI) i Hamiltonova skala depresivnosti (HDRS). REZULTATI: Multivarijatna analiza izdvaja u BEN grupi izbjegavanje dijalize [r = 0.693, OR = 1.486 (95%), CI = 0.813-0.950, P = 0.008]. PL u BEN grupi je 11.92% [r = 1.150.0, r = 1.115 (95%), CI = 0.670-0.730, P = 0.001]. U kontrolnoj grupi izbjegavanje dijalize je [r = 0.328, OR = 1.380 (95%), CI = 0.850-2.250, P = 0.067], a PL je 9.37% od dijaliziranih pacijenata [r = 0.780, OR = 0.970 (95%), CI = 0.710-0.920, P = 0.001]. ZAKLJUCAK: Pacijenti sa BEN žive u sjevero-istocnom dijelu BiH (83.7%) u kuci, ruralnom naselju sto određuje endemiju renalnih bolesnika. PL kod pacijenata sa BEN su izraženiji u odnosu na ostale pacijente sa HRI i vežu se za endemijske odlike življenja, uz mogucnost hereditarnih uticaja.

IMORTANCE OF MENTAL DISORDERS IN VICTIMIZATION

AIM: The aim of this study was to show the importance of mental disorders in victimologic analysis of socio-demographic and psychopathologic characteristics among victims of the sexual violence in Bosnia and Herzegovina (B&H) in the post-war period from January 1st 2003. to December 31st 2012. METHODS: Our hypothesis on involvement of mental disorders in victimization was tested on a sample of 150 non-violent female victims with mental and behaviour disorders. The control group consists of 150 victims of violent victimization. The study has been designed as multicentric, retrospective form of a matched case-controlled study 1:1, it was statistically processed through multivariate analyses. RESULTS: In a regressive analysis, violent persons were separated from the non-violent ones by these redicting predictive factors: age (R = 0.731, df = 2, χ2 = 3.341, P = 0.006, OR = 0.520 (95%), CI = 0.820-0.950), fathers education, mothers education, house, mothers prostitution, PAS in family, sexual abuse and desire for victimization. Members of the control group had more often lived as lodgers (R = 0.015, χ2 = 4.431, P = 0.007, OR = 0.203, CI = 0.390-0.492), with alcohol abuse and high rate of the family violence, nicotinism and sexual abuse. Psychological predictive factors in dividing non-violent from violent victims are: psychoticism (R = 0.791, χ2 = 4.783 df = 1, P < 0.001, OR = 0.749, (95%) CI = 0.368-0,936), HDRS - total: (R = 1.174, χ2 =10.341, df = 1, P < 0.001, OR = 0.770 (95%) CI = 0.650- 0.910), incorporation, orientation, depressiveness and destructiveness with significance of P = 0.001 in Plutchis test. CONCLUSION: Sexual violence among mentally disordered persons makes 20.50% of all victimizations which were committed by patients with personality disorders and neurotic persons. It has been demonstrated that females in B&H were more exposed to sexual violence because of poor mental health protection and increased violence in the family. Transgenerational model of the stress transmission, victimization in microsocial model of violence.

Analiza povezanosti kriminalnog ponašanja sa demografskim, porodičnim i psihosocijalnim faktorima

Uvod. Dosadasnja istraživanja dokazuju da postoji povezanost između kriminalnog ponasanja i godina starosti kriminalaca, kriminaliteta i zloupotrebe akohola i droga u primarnoj porodici kriminalaca, zloupotrebe alkohola i droga samih kriminalaca, patoloskog kockanja i ratnih stresova kriminalaca. Cilj rada je da se izvrsi analiza povezanosti kriminalnog ponasanja sa godinama starosti kriminalaca, kriminalitetom i zloupotrebom akohola i droga u primarnoj porodici kriminalaca, zloupotrebom alkohola i droga, patoloskim kockanjem i ratnim stresovima kriminalaca. Metode. Studija je kontrolisana, transverzalna i obuhvata sticenike Kazneno-popravnih zavoda iz Republike Srpske: 60 sticenika koji su pocinili ubistvo i 60 sticenika koji nisu pocinili ubistvo. U svrhu eksploracije osnovnog problema koristi se upitnik Lista opstih podataka. To je specificno konstruisana skala koja sadrži 8 pitanja od kojih se 5 pitanja rjesava zaokruživanjem DA ili NE, na jedno pitanje se odgovara upisivanjem broja, a ostala dva pitanja sadrže podgrupe određene varijable i zaokruživanjem se određuje pripadnost nekoj od podgrupa. Rezultati. Poređenje dvije ispitivane grupe je pokazalo da su ubice bile znacajno starije od neubica (40 godina ubice, 34 godine neubice; p=0,003), a nije bilo znacajne razlike u ucestalosti alkoholizma u primarnoj porodici ispitanika (15,8% u porodicama ubica, 13,4% neubica), kao ni kriminaliteta (11,4% u porodicama neubica, 8,35% ubica), dok je narkomanija bila prisutna samo u jednoj porodici neubica. Sklonost sticenika kockanju nije se statisticki znacajno razlikovala između ispitanika dvije grupe (13,3% ubica,18,35% neubica), a postoji visoko statisticki znacajna razlika u ucestalosti alkoholizma sticenika (68,35% ubica, 36,7% neubica je u potpunoj apstineciji; p=0,001) i narkomanije (0 ubica i 5 neubica: p=0,029). Obje grupe su u visokom procentu bile izložene ratnim stresovima (56,7%). Zakljucak. Zlouptoreba alkohola ispitanika i njihovih porodica, izloženost ratnim stresovima mogu se povezati sa kriminalnim ponasanjem ispitanika, dok ova povezanost nije uocena između kriminalnog ponasanja i narkomanije ispitanika i njihovih porodica.

Analiza osobina ličnosti štićenika Kazneno-popravnog zavoda Foča koji nisu počinili ubistvo

Uvod. Veliki broj dosadasnjih istraživanja dokazuje da postoji povezanost između strukture licnosti, odnosno pojedinih crta ili osobina licnosti i eventualnog kriminalnog ponasanja. Uoceno je da u kriminalnoj populaciji ima 15-25% psihopata (disocijalni poremecaj licnosti) a kod pocinilaca nasilnih krivicnih djela taj broj je i dvostruko veci. U opstoj populaciji ih je 1-3%. Cilj rada je da se izvrsi analiza osobina licnosti sticenika Kazneno-popravnog zavoda Foca koji nisu pocinili ubistvo (pocinioci nehomicidnih djela), da se utvrdi povezanost tih djela sa osobinama licnosti sticenika i da li postoji opasnost da sticenici nehomicidnih delikata ucine teže delikte. Metode. Studija je kontrolisana, korelaciona, koja obuhvata 72 sticenika Kazneno- popravnog zavoda Foca, koji nisu pocinili ubistvo. Kontrolna grupa se sastoji od 60 lica koji ispoljavaju agresivnost u drustveno dozvoljenim aktivnostima - clanovi Lovackog udruženja Foca. U svrhu eksploracije osnovnog problema i ciljeva istraživanja koristen je psiholoski test Profil indeks emocija (PIE test) i podaci i dokumentacija iz Kazneno-popravnog zavoda Foca. Rezultati. Kod sticenika nehomicidalnih djela, cesce nego u kontrolnoj grupi, utvrđen je disocijalni poremecaj licnosti (9,7% u grupi sticenika, 3,3% u kontrolnoj grupi), ali ova razlika nije statisticki znacajna (p=0,181). Kod 22 (30,5%) sticenika dijagnostikovan je neki od poremecaja licnosti, a u kontrolnoj grupi kod 8 (13,3%) i ova razlika je statisticki znacajna (p =0,022). Nisu utvrđene statisticki znacajne razlike vrijednosti percentila i skorova PIE testa između sticenika i kontrolne grupe. Zakljucak. Kod sticenika nehomicidalnih djela, cesce nego u kontrolnoj grupi, susrecu se devijantne osobine i poremecaji licnosti koje su realan precipitirajuci i predisponirajuci faktor da se pocine i teži delikti.

Uticaj porodičnih i psihopatoloških činilaca na silovanje

Uvod. Silovanje je seksualno nasilje uz primjenu tjelesne snage za koje se izricu stroge kaznene mjere, a ponasanje nasilnika je nagonsko uz promjenljivu psihoptologiju. Cilj istraživanja je da se provjeri destruktivan uticaj porodicnih i psihopatoloskih faktora na sve vise izražen stepen nasilja u BiH u periodu od 01. 01. 2003. do 31. 12. 2012. godine. Hipoteticno je u BiH seksualno nasilje izraženo u vecem stepenu nasilnosti. Metode. Eksperimentalnu grupu cini 150 lica forenzicki obrađenih koja su na tretmanu nakon silovanja. Kontrolna grupa se sastoji od 150 lica forenzicki obrađenih nakon recidivantnih drugih delikata. Dizajn je multicentricna longitudinalna studija. Mjerni instrumenti su: lista opstih podataka, Hamiltonova skala depresivnosti (HAMD), Skala zdravlja nacije (HoNOS), profil indeks emocija (P.I.E-Plutchic R). Rezultati su analizirani metodama deskriptivne statistike i multivarijantnom regresionom analizom. Rezultati. Multivarijantna regresiona analiza je pokazala da su sljedece varijable znacajno povezane sa nasiljem uz P<0,001: nezaposlenost [OR=0,770 (95%), CI=0,830-1,150], usamljenost [OR= 0,750 (95%), CI= 0,845 – 1,250], opsti kriminalitet [OR=0,910 (95%), CI= 0,875- 1,255], ratne posljedice [OR=0,920 (95%), CI=0,875-1,215], misli o seksu [OR= 0,770 (95%), CI=0,835-1,150], retardacija [OR=0,790 (95%),CI=0,880-1,125], kognitivni poremecaji [OR=0,910 (95%), CI=0,925-1,150], zastita [OR=0,770 (95%), CI=0,865 – 1,160], i istraživanje okoline [OR= 0,910 (95%), CI= 0,870-1,175]. Kod recidivantnih lica su signifikantni prediktori: obrazovanje [OR= 0,835 (95%), CI= 0,815 – 1,125], anksioznost [OR= 0,855 (95%), CI=0,870-1,250], depresivnost [OR=0,930 (95%), CI=0,830-0,990], vegetativni poremecaji [OR=0,855 (95%), CI=0,850- 1,155], inkorporacija [OR=0,835 (95%), CI=0,870-1,115] i lisavanje [OR=0,845 (95%),CI=0,7925-1,255] na P.I.E. testu. Zakljucak. Studija prikazuje porodicne i druge mikrosocijalne razlike. Visok je skor destrukcije nasilnika na psiholoskim testovima, sto daje psihopataloski sadržaj: poremecaj licnosti, rjeđe lica sa upotrebom psihoaktivnih supstanci. Forenzicki znacaj, osim ekspertize, cine i preporuke u tretmanu nasilnika i recidivantnih.

1451 – Somatiforms disorders and parasuicidal behaviour

Objective Object of the study is self-destructive behaviour of young people in Bosnia and Herzegovina (B&H) in the period 2001- 2010. g. The aim of the study is exploration of the forms of self-destructive behaviour of young people in relation to poverty, adaptability and adolescence. Special aim is the analysis of self-destructive personalities. Method Two adolescent groups from (B&H) were statistically processed. The test group consisted of n=125 subjects who had parasuicide before they were of legal age, and control group consisted of n=125 persons with somatic symptoms and parasuicidal behaviour. The design of the study is longitudinal. Statistical processing was done with: GDL, EPQ, HAMD, PIE, and the study is prospective, stratified by quality (number of attempts) of parasuicide. Results Parasuicide has a growing trend of seriousness of self-destruction in the first group and increased somatization of anxiety and depression in control group. Parasuicidal destruction is reflected in suicide (7.7%), mental disorders (15.5%), social segregation (12.5%) and cases of good maturation (65%). Somatiform disorders are proven on Hamilton’s scale: body anxiety: t-test=0.78593, general body symptoms: t-test=0.73369, genital symptoms: t-test=0.8268, which are confirmed by Pluchic’s test. Conclusions Demonstrations of parasuicidal behaviour are found in both groups of respondents. Strong manifestations of self-destruction are clear in the test group, and in the control group they are expressed as masked forms of self-destruction. Both kinds of expression of the parasuicide are results of poverty, adaptability (PTSD), and personal difficulties in adolescence.

1268 – The significance of anxiety in victimization

Introduction Victimization is the behaviour of the victim in sexual violence that can be violent and non-violent. The aim of the study is to analyse anxiety in victimization in relation to mental disorders, stress and transition weaknesses in Bosnia and Herzegovina (B&H) in the period 2001 -2010. Method Experimental group consists of n=75 females on psychiatric treatment. They are victims after the rape: non-violent victimization is committed by: persons with mental disorders, victimization by abuse of power and unclear victimization. N=75 persons make the control group of females with violent victimization. The design of the study is longitudinal, multicentric study with these tests: GDL, EPQ, HAMD, and PIE. Intercorrelation was done statistically, as well as univariable and canonical discriminative analysis. Results Violators are male (c 2 = 29.970) significance P 2 =0.830), migration (c 2 =0.064), and heredity (c 2 =0.406) NS. Act over mental patient: 16.08% (2002) to 22.61% (2007), act of abuse of power: 2.12% (2001) to 3.55% (2008), and unclear rape acts: 0.88% (2004) to 1.74% (2007) and they are followed by fear in smaller extent. Violent victimization is shown by persons with the fear HAMD15: t-test=11.01, HAMD19: t-test=13.91, and HAMD21: t-test=14.66. Conclusion Anxiety emerges in both non-violent and violent victimization with which it is more expressed. In non-violent victimization anxiety can result in mental disorders in adult period.

Analiza uticaja socioekonomskih faktora na strukturu ličnosti ubica

Uvod. Licnost se formira u interakciji nasljeđa i spoljne sredine pa samimtim ovi faktori uticu na formiranje devijantnih i kriminalnih crta licnosti.Cilj istraživanja je da se ispita uticaj socioekonomskih faktora na strukturulicnosti homicidanata, to jest, onih koji su pocinili ubistvo.Metode. Studija je kontrolisana, transverzalna (studija presjeka). Istraživanjeobuhvata sticenike Kazneno-popravnih zavoda Republike Srpske i Sudskogodjeljenja Klinike za psihijatriju Sokolac. Od njih je formirana grupa od 60sticenika koji su pocinili homicid (ubistvo) i kontrolna grupa sa 60 sticenikakoji nisu pocinili ubistvo. U svrhu eksploracije osnovnog problema i ciljevaistraživanja koristi se upitnik Lista opstih podataka.Rezultati. Obrazovni nivo sticenika kao i njihovih roditelja je nizak (u visokomprocentu sa nižim nivoima obrazovanja), materijalno stanje porodica sticenikakao i njihovih primarnih porodica je u velikom procentu lose. Stambena situacijaporodica sticenika kao i njihovih primarnih porodica je ispod prosjekaali nije pretjerano losa. Zlostavljanje od strane roditelja je izraženije nego uopstoj populaciji, ispoljavanje agresivnosti prema roditeljima je prisutno umalom broju slucajeva (tendencija prikazivanja u boljem svjetlu). Sticenicisu u velikom procentu neoženjeni, razvedeni ili žive u vanbracnoj zajednici,odnosi u porodicama sticenika su dobri.Zakljucak. Osobine licnosti homicidanata su povezane sa obrazovanjemroditelja, stambenim uslovima primarne porodice, fizickim kažnjavanjem odstrane roditelja, bracnim stanjem, obrazovanjem homicidanata, materijalnimstatusom porodice homicidanata, stambenim uslovima porodica homicidanata,a nisu bitnije povezane sa fizickom agresivnoscu prema roditeljima iodnosima u porodici sticenika.

Analogija destruktivnosti kod suicida i homicida

Uvod. Destruktivnost u agresivnom ponasanju se interpretira multikauzalno,a psihijatrijski uzroci su bioloske, socijalne i psihopatoloske prirode. Cilj jeispitivanje unistavanja života u formi suicida i homicida u Bosni i Hercegoviniu periodu od 01. 01. 2001. do 31. 12. 2010.Metode. Studija ima multicentricnu, retrospektivnu formu. Mjerni instrumentisu bili: lista opstih podataka, Hamiltonova skala (HAMD), profil indeksemocija (P.I.E-Plutchik R.) i postmortem SSIPA-intervju sa deskriptivnom imultivarijantnom statistickom analizom.Rezultati. Multivarijantna regresiona analiza je pokazala da su sljedecevarijable znacajno povezane sa suicidom: starost [OR= 0,810 (95%), CI=0,770 - 1,100, P=0,003]; migracije [OR=0,830 (95%), CI = 0,825 -1,125, P=0,001];depresija [OR=1,150 (95%); CI=0,790-0,990, P=0,001] i destruktivnost na P. I.E. testu. Sa homicidom su znacajno povezane sljedece varijable: edukacijaoca [OR=0,910 (95%), CI=0,620-1,100, P<0,001], život u blizini mjesta zlocina[OR=0,630 (95%), CI=0,970-0,910, P<0,001]; predgrađu [OR=0,850 (95%),CI = 0,930 -1,25, P<0,001]; destruktivnost [OR= 0,670 (95%), CI= 990–1,210,P<0,001]; inkorporacija, orijentacija i bias na P. I. E testu.Zakljucak. Studija je potvrdila porast destruktivnosti kod agresivnog ponasanjau suicidu i homicidu u Bosni i Hercegovini, sto ima medikolegalni znacaj.Studija ukazuje i na socijalne i psihopatoloske odlike pocinilaca agresivnostiu Bosni i Hercegovini.Kljucne rijeci: destruktivnost,

P02-528 - Anxiety Forms of Patients with Balcans Endemic Nephropaty

Aims To analyze the forms of anxiety with BEN of the dialyzed patients with sub-hypothesis: socio-demographical, psychopathological, and biological influences. Method In BH renal diseases in the place of residence (c 2 =23. 970), P 2 =23,970); P 2 =4,874); P Conclusion All patients which are interrogated at the dialysis in B&H from 2000. to 2009 have anxiety. Anxiety is more expressed in Cases group due to Control group, and comorbidity gives endemic factors for presuicidal risk for both groups.