Vỏ não trước trán (PFC) nằm ở phần trước của thùy trán và là khu vực quan trọng chịu trách nhiệm thực hiện các chức năng nhận thức cấp cao. Phần này liên quan đến nhiều hành vi của con người như hình thành ngôn ngữ, trí nhớ làm việc, xử lý rủi ro và liên quan chặt chẽ đến ý chí cũng như đặc điểm tính cách của một cá nhân. Nghiên cứu cho thấy vỏ não trước trán dường như đóng một vai trò quan trọng trong việc điều phối suy nghĩ và hành vi để đạt được các mục tiêu bên trong.
“Chức năng của vỏ não trước trán có liên quan chặt chẽ đến nguyện vọng sống, tính cách và chức năng điều hành của một cá nhân.”
Giải phẫu của vỏ não trước trán có thể được chia thành nhiều vùng, bao gồm vỏ não trước trán trong (vmPFC) và vỏ não trước trán bên (LPFC). Sự kết nối giữa các khu vực này cho phép vỏ não trước trán đóng vai trò kiểm soát sự chú ý, lập kế hoạch hành vi và đưa ra quyết định. Khi chúng ta già đi, vỏ não trước trán co lại một cách tự nhiên, một quá trình liên quan đến khả năng củng cố ký ức bị suy giảm.
“Sự teo vỏ não trước trán góp phần làm suy giảm trí nhớ ở người lớn tuổi, đặc biệt là trong việc nhớ lại từ vựng đã học.”
Chức năng điều hành của vỏ não trước trán rất quan trọng, liên quan đến hành động tự chủ, suy nghĩ và ra quyết định cũng như kiểm soát hành vi. Nhiều nhà khoa học chỉ ra rằng chức năng này đặc biệt quan trọng khi đứng trước những ý tưởng trái ngược nhau, hướng dẫn con người phân biệt tốt xấu, đúng sai. Khả năng này cũng liên quan đến sự phụ thuộc vào thực tế, nghĩa là vỏ não trước trán hoạt động bình thường có thể giúp mọi người đánh giá môi trường xung quanh tốt hơn và đưa ra quyết định chính xác.
Theo nghiên cứu, vỏ não trước trán rất cần thiết cho khả năng kiểm soát nhận thức ở mức độ cao nhất. Điều này có nghĩa là khi mối liên hệ giữa cảm giác đầu vào và trải nghiệm trong quá khứ yếu đi, vỏ não trước trán hoạt động như bộ lọc của não để sàng lọc thông tin, một quá trình cần thiết để duy trì sự chú ý. Các nhà tâm lý học thường phát hiện ra qua nhiều thí nghiệm khác nhau rằng tổn thương vỏ não trước trán có thể dẫn đến việc không thể thích ứng kịp thời với việc thay đổi các quy tắc phân loại.
“Khả năng điều khiển luồng thông tin của vỏ não trước trán là rất quan trọng trong việc thực hiện các hành vi nhận thức.”
Ngoài chức năng điều hành, vỏ não trước trán còn tham gia vào việc điều chỉnh tư duy sáng tạo và hành vi xã hội. Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa việc kích hoạt khu vực này và hành vi bắt chước xã hội. Vỏ não trước trán được kích hoạt khi chúng ta xem xét phẩm chất của người khác, nhưng không hoạt động khi xử lý phẩm chất của những đồ vật vô tri. Điều này cho thấy tầm quan trọng của vỏ não trước trán trong các tương tác xã hội.
Một số khu vực nhất định của vỏ não trước trán được cho là rất quan trọng trong việc sản xuất ngôn ngữ. Đặc biệt, vỏ não trước trán bên trái (VLPFC) đóng vai trò không thể thiếu trong việc hiểu và sản xuất ngôn ngữ. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng mô hình hoạt động ở vỏ não trước trán của con người thay đổi khi chúng ta già đi, khiến nhiều người lớn tuổi đưa nội dung không liên quan hoặc lạc đề vào các cuộc trò chuyện.
“Những thay đổi trong hoạt động của vỏ não trước trán ở người lớn tuổi thường dẫn đến những nhận xét lạc đề thường xuyên hơn.”
Đối mặt với các vấn đề về sức khỏe tâm thần, nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa cấu trúc và chức năng của vỏ não trước trán và nhiều loại bệnh tâm thần. Những người mắc bệnh tâm thần thường có biểu hiện giảm khối lượng và thay đổi các kết nối thần kinh ở vỏ não trước trán, những thay đổi có thể ảnh hưởng đến ý thức đạo đức, hành vi xã hội và điều tiết cảm xúc của họ. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của vỏ não trước trán trong các chức năng tự điều chỉnh cảm xúc và nhận thức.
Trong nghiên cứu trong tương lai, việc hiểu rõ chức năng của vỏ não trước trán ảnh hưởng như thế nào đến hành vi và việc ra quyết định của chúng ta sẽ có tác động sâu sắc đến tâm lý học và khoa học thần kinh. Nó không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về hoạt động của chức năng tự kiểm soát và điều hành mà còn có thể dẫn đến các chiến lược can thiệp và điều trị hiệu quả hơn. Vậy bạn có thể sử dụng kiến thức về vỏ não trước trán để cải thiện khả năng ra quyết định của mình như thế nào?