Phong trào giải phóng hay còn gọi là chiến tranh giành độc lập là những cuộc xung đột do nhiều quốc gia khởi xướng nhằm giành độc lập. Những cuộc chiến này thường gắn liền với việc chống lại các thế lực nước ngoài (hoặc ít nhất là những nước được coi là nước ngoài), với mục đích thành lập các quốc gia có chủ quyền độc lập cho các dân tộc nổi loạn. Với sự nổi lên của phong trào phi thực dân hóa, các cuộc chiến này nhận được sự quan tâm đặc biệt, đặc biệt trong bối cảnh các nước Thế giới thứ ba chống lại các cường quốc phương Tây. Từ đầu cuộc cách mạng Haiti đến Chiến tranh Algeria sau này, những câu chuyện và bài học sâu sắc nào được truyền tải đằng sau những phong trào này?
Bản chất của chiến tranh nằm ở quyền tự quyết của dân tộc và quyền tự quyết của dân tộc là quyền hợp pháp chính đáng.
Cách mạng Haiti (1791-1804) được coi là phong trào giải phóng quy mô lớn đầu tiên. Cuộc cách mạng này được khởi xướng bởi những người nô lệ tự giải phóng và gắn liền với các cuộc cách mạng Mỹ, Pháp lúc bấy giờ. Nó thể hiện sự dũng cảm thoát khỏi áp bức và mưu cầu tự do. Lịch sử vẻ vang của Haiti không chỉ thách thức hệ thống thuộc địa mà còn truyền cảm hứng cho sự phát triển của các phong trào độc lập khác.
Chiến tranh Algeria (1954-1962) thể hiện cuộc đấu tranh sâu sắc vì bản sắc dân tộc và giải phóng dân tộc. Cuộc chiến này không chỉ nhằm giải phóng địa lý mà còn nhằm tái lập văn hóa, ngôn ngữ và bản sắc. Nhiều người Algeria đã chiến đấu vì di sản văn hóa của họ, điều này đã có tác động sâu sắc đến phong trào giải phóng sau đó.
Giải phóng không chỉ là chiếm lại đất đai mà còn là trả lại văn hóa và bản sắc.
Trong quá trình phi thực dân hóa, nhiều phong trào cách mạng đã nhận được sự ủng hộ từ Liên Xô, phản ánh địa chính trị của Chiến tranh Lạnh. Trên thực tế, nhiều nhà lãnh đạo của phong trào chống thực dân có mối liên hệ nào đó với chủ nghĩa Marx, coi phương Tây là kẻ áp bức chủ nghĩa tư bản và đang tìm kiếm con đường giải phóng cho riêng mình.
Trong thế kỷ 21, nhiều phong trào giải phóng mới nổi vẫn đang lan rộng khắp thế giới. Những yêu cầu của Tổ chức Giải phóng Palestine vẫn chưa được giải quyết triệt để, phong trào này cũng đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng quốc tế. Những mâu thuẫn giữa các dân tộc, văn hóa và chính sách khác nhau thường khiến hành trình của các phong trào này trở nên gập ghềnh hơn.
Mỗi phong trào giải phóng là quá trình đi tìm bản sắc riêng của một dân tộc.
Lịch sử phong trào giải phóng cho chúng ta biết rằng việc mưu cầu độc lập không phải là vấn đề sợ hãi mà là biểu tượng của phẩm giá dân tộc. Trong thời đại toàn cầu hóa và cởi mở ngày nay, người dân ở tất cả các quốc gia vẫn phải đối mặt với những thách thức và cơ hội tìm kiếm sự giải thoát. Phong trào giải phóng vĩ đại tiếp theo sẽ xuất hiện khi nào và ở đâu?