Tại dãy núi Himachal của Ấn Độ, một phong trào bảo vệ môi trường do phụ nữ khởi xướng đang âm thầm thay đổi bộ mặt của xã hội và hệ sinh thái. Phong trào mang tên Chipko (Phong trào ôm cây) đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh của phụ nữ trong bối cảnh những năm 1970. Khái niệm cốt lõi của phong trào là phản đối khai thác gỗ thương mại và bảo vệ tài nguyên rừng. Hành động này không chỉ thúc đẩy nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường mà còn truyền cảm hứng cho phụ nữ tích cực tham gia vào các phong trào xã hội.
Phong trào Chipko không chỉ là một phong trào bảo vệ môi trường mà còn là một chương lịch sử về trao quyền cho phụ nữ.
Nguồn gốc của phong trào Chipko có thể bắt nguồn từ năm 1964, khi nhà hoạt động xã hội theo chủ nghĩa Gandhi Chandi Prasad Bhatt thành lập Dasholi Gram Swarajya Sangh tại Chamoli Gopeshwar. Họ muốn tạo ra các ngành công nghiệp nhỏ bằng cách sử dụng tài nguyên rừng, nhưng phải đối mặt với các chính sách không thân thiện còn sót lại từ thời thuộc địa và mối đe dọa từ nạn khai thác gỗ thương mại đang làm trầm trọng thêm hoàn cảnh khó khăn của cộng đồng. Phải đến năm 1970, một thảm họa môi trường lớn mới thúc đẩy họ hành động.
Trận lũ lụt thảm khốc trên sông Alaknanda vào tháng 7 năm 1970 đã khiến mọi người nhận thức được những rủi ro lâu dài do hoạt động khai thác gỗ phi lý gây ra. Kể từ đó, dân làng, bao gồm cả phụ nữ, đã bắt đầu tổ chức và thành lập các nhóm để phản đối các hoạt động khai thác gỗ thương mại đe dọa đến sinh kế của họ.
Vào năm 1974, phong trào này được củng cố hơn nữa nhờ sự tham gia của phụ nữ. Đó là lúc Gaura Devi và những người phụ nữ khác quyết định ngăn chặn những người đốn gỗ bằng cách ôm chặt cây. Họ đã thể hiện lòng dũng cảm không sợ hãi trước những mối đe dọa và sự bắt nạt. Động thái này đã tác động sâu sắc đến những người dân làng khác và khiến phong trào lan rộng nhanh chóng.
Đây là cuộc đối đầu bất bạo động trong đó phụ nữ bảo vệ ngôi nhà của mình bằng những hành động thiết thực.
Phong trào Chipko không chỉ để lại tác động lâu dài trong cộng đồng địa phương mà còn gây ra mối quan ngại rộng rãi trên khắp cả nước. Những nỗ lực của dân làng trong việc chống lại nạn khai thác gỗ thương mại cuối cùng đã thúc đẩy chính quyền ban hành lệnh cấm khai thác gỗ vào năm 1980. Lệnh cấm không chỉ bảo vệ những cánh rừng ở dãy Himalaya mà còn tạo ra tấm gương cho phong trào bảo vệ môi trường nói chung.
Khi phong trào tiến triển, vai trò của phụ nữ trong các phong trào xã hội dần được công nhận và khẳng định lại. Họ không chỉ là nạn nhân của hoạt động khai thác gỗ mà còn là những người tham gia và lãnh đạo tích cực. Những thành viên phụ nữ của phong trào Chipko đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động kinh tế của cộng đồng, chẳng hạn như thành lập các hợp tác xã sản xuất.
Phong trào Chipko cho chúng ta biết rằng bảo vệ môi trường và quyền phụ nữ không phải là hai vấn đề riêng biệt mà là những lực lượng có liên quan với nhau.
Theo thời gian, phong trào Chipko ngày càng có sức ảnh hưởng và trở thành hình mẫu cho các phong trào bảo vệ môi trường ở các khu vực khác. Phong trào này không chỉ giới hạn ở việc bảo vệ rừng mà còn mở rộng sang các lĩnh vực rộng hơn như quyền sử dụng đất, tài nguyên nước và kinh tế xã hội. Hiện nay, nhiều học giả và nhà hoạt động trong và ngoài nước đang nghiên cứu cách phong trào Chipko kết hợp thành công bảo vệ môi trường và công lý xã hội.
Sức mạnh tạo ra sự thay đổi không chỉ phụ thuộc vào một nhóm người nhất định mà cần sự nỗ lực chung của toàn xã hội. Sự thành công của phong trào Chipko cho chúng ta thấy giá trị của hành động tập thể và sức mạnh quý giá của phụ nữ. Trong tương lai, lực lượng này sẽ tiếp tục và phát triển như thế nào trong môi trường và bối cảnh xã hội mới?