Thằn lằn là loài sinh vật tuyệt vời có thể leo trèo tự do trên nhiều bề mặt khác nhau, dù là kính trơn hay tường thô. Tuy nhiên, đằng sau khả năng này là tác động kết hợp của nhiều cấu trúc vi mô và hiện tượng vật lý. Chúng ta sẽ xem xét kỹ hơn để tìm hiểu xem chân của thằn lằn có khả năng đáng chú ý này như thế nào.
Thằn lằn có hàng chục ngàn sợi lông nhỏ trên bàn chân, được gọi là "lông bàn chân", và mỗi lông bàn chân có hàng ngàn cấu trúc nhỏ gọi là "spatulae". Những cấu trúc cực nhỏ này tạo ra sự kết dính chặt chẽ giữa chân thằn lằn và bề mặt.
Những bộ phận này có đường kính khoảng 5 micromet và có cấu trúc tinh tế giúp chúng có thể tiếp xúc tốt trên nhiều bề mặt khác nhau. Những chiếc thìa này tương tác tích cực với cấu trúc bề mặt khi chân của tắc kè tiếp xúc với bề mặt.
Cấu trúc vi mô của mỗi sợi lông trên chân thằn lằn làm tăng lực Van der Waals, một lực hấp dẫn phụ thuộc vào khoảng cách giữa các nguyên tử hoặc phân tử. Ở lòng bàn chân, khi những cấu trúc nhỏ bé này chạm vào bề mặt, con tắc kè có thể sử dụng những lực hấp dẫn yếu này để nâng trọng lượng của chính nó thông qua lực tiếp xúc này, và sức mạnh của lực này thực sự đáng kinh ngạc.
Một sợi lông có thể mang được khoảng 20 mg trọng lượng, và một con tắc kè, với sự phối hợp hoạt động của hàng triệu sợi lông, có thể dễ dàng mang được khoảng 300 pound.
Ở cấp độ vi mô, những chiếc thìa này được sắp xếp thành hàng ngay ngắn và khi tắc kè trèo lên bề mặt thẳng đứng, sự tiếp xúc của các cấu trúc này cho phép chúng bám dính tốt hơn vào bề mặt, do đó cải thiện khả năng bám dính.
Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng bám dính của thằn lằn bao gồm độ nhám bề mặt, vật liệu hấp phụ (như độ ẩm hoặc bụi) và diện tích tiếp xúc giữa chân thằn lằn và bề mặt. Các yếu tố này cùng nhau quyết định khả năng leo trèo của tắc kè trong nhiều môi trường khác nhau.
Sự tương tác giữa chân thằn lằn và môi trường cho phép chúng bò tự do trên hầu hết mọi loại vật liệu, ngoại trừ polytetrafluoroethylene (PTFE).
Hiện tượng này chứng tỏ khả năng thích nghi cao mà thằn lằn đã phát triển trong quá trình tiến hóa. Chúng có thể điều chỉnh chiến lược và phương pháp leo trèo của mình tùy theo các môi trường sống khác nhau và là loài có khả năng sinh tồn tuyệt vời trong tự nhiên.
Các nhà khoa học đang cố gắng áp dụng những đặc tính vi mô này của thằn lằn vào việc thiết kế nhiều loại vật liệu nhân tạo khác nhau, chẳng hạn như phát triển các vật liệu và kỹ thuật bám dính tốt hơn. Trong tương lai, đặc điểm sinh học của thằn lằn có thể trở thành nguồn cảm hứng cho sự đổi mới trong nhiều lĩnh vực.
Phần kết luậnTóm lại, khả năng leo tường bằng chân của thằn lằn là một hiện tượng hấp dẫn kết hợp giữa các cấu trúc vi mô phức tạp với các quy luật tự nhiên. Điều này không chỉ khiến chúng ta kinh ngạc trước sự thông thái và khả năng thích nghi của các sinh vật mà còn truyền cảm hứng cho trí tưởng tượng vô hạn của chúng ta về công nghệ tương lai. Điều này khiến chúng ta tự hỏi, còn bao nhiêu bí ẩn của thiên nhiên đang chờ chúng ta khám phá và áp dụng?