Trong quy hoạch đô thị, phân vùng là cách để chính phủ phân chia đất đai thành nhiều "khu vực", mỗi khu vực có một bộ quy định phát triển khác nhau. Sự đa dạng của các quy định và phân chia này phản ánh nhu cầu và phương pháp phát triển của các cộng đồng khác nhau, đồng thời cũng cho thấy các quy tắc và ranh giới đằng sau sự thịnh vượng của các thị trấn. Vậy tại sao lại có lệnh cấm xây dựng nghiêm ngặt ở một số nơi?
Phân vùng có từ thời cổ đại, khi quy hoạch đô thị ban đầu bắt đầu phân biệt các loại hình sử dụng đất khác nhau. Bên trong và bên ngoài tường thành cổ, thành phố được chia thành các khu vực chức năng như khu dân cư, thương mại và công nghiệp theo sự khác biệt về tiếng ồn và mùi hôi. Những khu vực phân vùng này tồn tại nhằm bảo vệ chất lượng cuộc sống của cư dân và nâng cao hoạt động chung của thành phố.
Phân vùng không chỉ là việc quản lý hình thái đô thị mà còn là phương tiện quan trọng để bảo vệ bản sắc cộng đồng và chất lượng cuộc sống.
Đặc biệt trong thời đại hiện đại, với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, việc sử dụng đất không hợp lý đã xuất hiện ở nhiều khu vực, buộc các nhà quy hoạch đô thị phải xem xét lại tính cần thiết của việc phân vùng. Lấy Hoa Kỳ làm ví dụ, quy hoạch sử dụng một lần từ lâu đã thống trị quy hoạch đô thị. Mô hình này nhằm mục đích tách biệt các mục đích sử dụng đất không tương thích, chẳng hạn như công nghiệp nặng khỏi khu dân cư, để duy trì môi trường sống yên bình.
Tuy nhiên, khi nhận thức của xã hội về phát triển bền vững ngày càng tăng, khái niệm phân vùng sử dụng hỗn hợp đang bắt đầu được chú ý. Quy hoạch sử dụng hỗn hợp có thể thúc đẩy sức sống cộng đồng và thu hút mọi người chuyển đến, giao lưu và tiến hành các hoạt động kinh doanh. Tái thiết đô thị và kết nối cộng đồng là những khía cạnh quan trọng của thiết kế khu phức hợp thành công, đây là mục tiêu mà nhiều thành phố hiện đại mong muốn đạt được.
Nhiều thành phố và cộng đồng đang tìm cách kết nối lại và phục hồi thông qua phát triển hỗn hợp, tích hợp liền mạch giữa công việc, nhà ở và giải trí.
Trong quá trình lập kế hoạch và thực hiện, tính linh hoạt và khả năng thích ứng của quy hoạch phân vùng đóng vai trò quan trọng. Nhiều thành phố đã áp dụng phương án phân vùng theo hình thức hoặc theo hiệu suất để quản lý việc sử dụng đất linh hoạt hơn dựa trên các đặc điểm và nhu cầu cụ thể của cộng đồng. Việc áp dụng các chính sách này giúp chính quyền địa phương đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế và đất đai, đồng thời bảo vệ môi trường cho người dân.
Những kỳ vọng tha thiết về nhu cầu nhà ở tại địa phương cũng thúc đẩy các nhà thiết kế chính sách tìm kiếm các giải pháp phân vùng phù hợp hơn với nhu cầu hiện tại, chẳng hạn như phân vùng bao gồm, nhằm mục đích tăng nguồn cung nhà ở cho các gia đình có thu nhập thấp. Trong sự phân biệt này, việc phân vùng tối ưu sẽ làm giảm bớt các vấn đề xã hội do xu hướng phát triển đô thị gây ra ở một mức độ nào đó.
Ưu điểm và nhược điểm của việc phân vùng thường đi đôi với nhau. Mặc dù việc phân vùng hợp lý có thể thúc đẩy hiệu quả phát triển và quản lý đô thị, nhưng những hạn chế quá mức cũng có thể gây ra tình trạng trì trệ kinh tế khu vực và kìm hãm sự đổi mới và sức sống. Khi các thành phố và doanh nghiệp mới nổi phải đối mặt với rào cản phân vùng phát triển, sự tiến bộ của khoa học và công nghệ cũng có thể bị hạn chế.
Do đó, phân vùng hợp lý và điều chỉnh chính sách linh hoạt chính là chìa khóa tiềm ẩn cho phát triển đô thị bền vững.
Nhìn về tương lai, thiết kế hệ thống quy hoạch đô thị và phân vùng sẽ cần phải liên tục được cập nhật để thích ứng với nhu cầu xã hội thay đổi và những thách thức về môi trường. Trong quá trình thúc đẩy phát triển đô thị, việc cân bằng giữa chất lượng cuộc sống của người dân và lợi ích kinh tế từ việc sử dụng đất là vấn đề cốt lõi mà mọi nhà quy hoạch đô thị phải cân nhắc.
Vì vậy, để thích ứng tốt hơn với nhu cầu của các thành phố trong tương lai, chúng ta có nên xem xét lại các chính sách phân vùng hiện tại cũng như cách thực hiện chúng không?