Language
Country/Area
No result found
Những khu định cư đầu tiên của con người: Những ngôi làng thời đồ đá mới phát triển đến mức nào
Thời kỳ Đồ đá mới hay còn gọi là Cách mạng Đồ đá mới đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử loài người. Thời kỳ này bắt đầu vào khoảng 10.000 năm trước Công nguyên và kết thúc vào khoảng năm 2.000 trước Công nguyên, bao trùm một khu vực rộng lớn ở Châu Âu, Châu Á, Lưỡng Hà và Châu Phi. Trong thời gian này, các xã hội loài người sơ khai đã trải qua những thay đổi mạnh mẽ từ lối sống săn bắn hái lượm sang nông nghiệp và định cư, điều này cũng đánh dấu sự xuất hiện của những ngôi làng thực sự đầu tiên.
Với sự thay đổi khí hậu, đặc biệt là vào cuối thời kỳ băng hà cuối cùng, con người sơ khai dần dựa vào nông nghiệp và bắt đầu trồng ngũ cốc và chăn nuôi có chọn lọc. Sự biến đổi này không chỉ làm thay đổi nguồn thực phẩm của con người mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến cấu trúc xã hội và lối sống của con người. Những ngôi làng thời kỳ đồ đá mới không phải là những khu định cư đơn giản mà là những cộng đồng có tính xã hội hóa và có tổ chức cao, có bản chất tiến bộ vượt trội so với các nền văn minh vào thời điểm đó.
"Các ngôi làng thời kỳ đồ đá mới không dựa vào một lối sống duy nhất. Mỗi vùng có những yếu tố văn hóa và con đường phát triển độc đáo riêng."
Tại Trung Đông, đặc biệt là vùng Lưỡng Hà, những nền văn hóa nông nghiệp như “văn hóa Babylon” dần được hình thành do sự rút lui khỏi cuộc sống săn bắn và hái lượm. Tiền thân của nền văn hóa Natufan, những cộng đồng này bắt đầu thiết lập các khu định cư lâu dài ở Lưỡi liềm Phì nhiêu và phát triển các kỹ thuật nông nghiệp tiên tiến. Sự chuyển đổi này tạo điều kiện thuận lợi cho việc tập hợp dân số lớn và hình thành các tổ chức xã hội phức tạp.
Những ngôi làng đầu tiên như Jericho và Göbekli Tepe thể hiện phong cách kiến trúc và cấu trúc xã hội cho thấy con người đã thể hiện kỹ năng xây dựng cực kỳ cao ngay cả trong thời đại không có công cụ kim loại và kỹ năng tổ chức. Xã hội của những ngôi làng này không chỉ nhằm mục đích sinh tồn, họ còn thiết lập mạng lưới thương mại rộng khắp và phát triển văn hóa cộng đồng kết hợp với tín ngưỡng tôn giáo.
"Có thể thấy từ những vòng tròn đá ở High Bekli Tepe, những cộng đồng này đã có những hình thức thờ cúng tôn giáo, đánh dấu sự phát triển hơn nữa của văn hóa nhân loại."
Ngoài ra, văn hóa Mehrgarh ở Nam Á còn thể hiện tính chất tiên tiến của các làng thời kỳ đồ đá mới, nơi có bằng chứng cho thấy con người đã thực hành nông nghiệp và chăn nuôi. Cơ cấu xã hội của những ngôi làng này thể hiện cách quản lý đất đai và phân bổ tài nguyên cũng như sự hiểu biết và khả năng thích ứng của con người với môi trường thời bấy giờ.
Ở châu Âu, văn hóa thời kỳ đồ đá mới cũng bao trùm nhiều khu vực khác nhau từ Đông Nam châu Âu đến Tây Bắc châu Âu. Nghiên cứu cho thấy sự hình thành các xã hội nông nghiệp sơ khai có liên quan chặt chẽ đến sự di cư và trao đổi văn hóa của con người. Ví dụ, Goa là một trong những đại diện của nền nông nghiệp sơ khai. Sự chuyển đổi từ cuộc sống săn bắt và hái lượm nguyên thủy sang nền nông nghiệp định cư đã đặt nền móng cho nền văn minh sau này.
"Các ngôi làng thời kỳ đồ đá mới ở châu Âu thể hiện sự kết hợp giữa kiến trúc và nghệ thuật, đồng thời nhiều đồ gốm và tác phẩm điêu khắc được tìm thấy thể hiện tổ chức xã hội và văn hóa thời đó."
Quan trọng hơn, tổ chức xã hội thời kỳ đồ đá mới không hề đồng nhất mà thích nghi với điều kiện địa phương, các làng mạc ở nhiều nơi đều thể hiện những đặc điểm văn hóa khác nhau. Ở châu Phi cận Sahara, các dạng sống mục vụ thống trị cơ cấu kinh tế và xã hội địa phương, bằng chứng là những khám phá khảo cổ học.
Với sự hình thành của làng mạc, cơ cấu xã hội của người dân trở nên phức tạp hơn và các tầng lớp xã hội cũng tăng lên rõ rệt. Lúc này, con người không chỉ chú trọng đến việc sinh tồn mà còn bắt đầu tìm kiếm những biểu hiện mang ý nghĩa văn hóa, tinh thần, điều này được thể hiện đầy đủ trong tín ngưỡng tôn giáo và lễ hội của nhiều làng quê.
Nhìn lại lịch sử thời kỳ đồ đá mới, chúng ta không khỏi tự hỏi: Phải chăng việc xây dựng những ngôi làng đầu tiên này đã hình thành nên nền tảng của nền văn minh nhân loại? Con người thời đó đã tìm cách tồn tại và phát triển trước những thách thức về môi trường như thế nào?
