Lý thuyết Chiếc thìa là một khái niệm trực quan dùng để mô tả lượng năng lượng thể chất hoặc tinh thần mà một người có cho các hoạt động và nhiệm vụ hàng ngày cũng như cách năng lượng này có thể liên tục giảm đi. Nhà văn người Mỹ Christine Miserandino đã đặt ra thuật ngữ này vào năm 2003. Trong bài viết của mình, Miserandino chia sẻ kinh nghiệm của bản thân với căn bệnh mãn tính và sử dụng phép ẩn dụ chiếc thìa để mô tả đơn vị năng lượng có sẵn mỗi ngày. Theo thời gian, phép ẩn dụ này đã được áp dụng rộng rãi cho các tình trạng khuyết tật khác nhau, các vấn đề về sức khỏe tâm thần và các yếu tố khác có thể tạo ra gánh nặng vô hình cho một cá nhân.
Trong bài báo "Lý thuyết chiếc thìa" năm 2003, Miserandino mô tả cuộc gặp với một người bạn trong một nhà hàng nơi cô dùng thìa để giải thích về bệnh lupus của mình. Trong mô tả của cô, mỗi chiếc thìa tượng trưng cho một đơn vị năng lượng mà cô có thể phân phối suốt cả ngày. Khi bạn của cô liệt kê các hoạt động hàng ngày của mình, Miserandino đã lấy chiếc thìa ra, một quá trình thể hiện trực quan việc lập kế hoạch năng lượng của các bệnh nhân mắc bệnh mãn tính trong cuộc sống hàng ngày của họ. Cách tiếp cận này không chỉ giúp bạn bè hiểu được nỗi đau của cô mà còn giúp cô tìm ra cách quản lý thời gian hiệu quả với nguồn năng lượng hạn chế.
Nhiều người mắc bệnh mãn tính hoặc bị đau cho biết họ có cảm giác xa cách và cô đơn với những người không mắc chứng rối loạn của họ. Lý thuyết chiếc thìa và việc sử dụng thuật ngữ "spoonie" nhằm tạo ra một cộng đồng hỗ trợ giữa những người mắc bệnh mãn tính. Chiếc thìa như một phép ẩn dụ cho năng lượng giúp con người trực giác hiểu được năng lượng tinh thần và thể chất cần thiết để hoàn thành mỗi hoạt động trong cuộc sống hàng ngày. Ví dụ, việc tắm hoặc mặc quần áo có thể tiêu tốn nhiều năng lượng hơn đối với người có năng lượng hạn chế so với người bình thường, khiến họ cần phải lên kế hoạch hành động hàng ngày một cách cẩn thận.
“Nhiều bệnh nhân mắc bệnh mãn tính phải lên kế hoạch trước và sắp xếp hợp lý các hoạt động hàng ngày để tránh bị cạn kiệt năng lượng nhanh chóng.”
Lý thuyết chiếc thìa đã được sử dụng rộng rãi theo thời gian, bao gồm cả cộng đồng người khuyết tật và các nhóm bị thiệt thòi khác, để mô tả cảm giác kiệt sức của họ khi đối mặt với những tình huống cụ thể. Đặc biệt đối với những người khuyết tật vô hình, lý thuyết chiếc thìa giúp người ngoài hiểu được mức độ căng thẳng mà họ gặp phải khi làm những công việc tưởng chừng đơn giản. Nhiều trường hợp cho thấy, những bệnh nhân mắc bệnh mãn tính không có triệu chứng bên ngoài thường bị thế giới bên ngoài hiểu lầm là lười biếng hoặc thiếu kỹ năng quản lý thời gian, khiến những khó khăn của họ càng thêm cô đơn, bất lực.
“Lý thuyết chiếc thìa không chỉ mô tả những căn bệnh mãn tính mà còn mang những suy nghĩ sâu sắc về sự sống và năng lượng từ thế hệ này sang thế hệ khác.”
Lý thuyết này có thể được sử dụng để giải thích tình trạng mệt mỏi trong các bối cảnh khác ngoài bệnh mãn tính. Ví dụ, nhiều người đang vật lộn với chứng lo âu hoặc trầm cảm phải trải qua các công việc hàng ngày, hàng ngày mà họ cảm thấy như thể họ đang phải đối mặt với những thử thách khắc nghiệt trong thời gian dài. Ngay cả cha mẹ có con nhỏ cũng có thể sử dụng lý thuyết này để hiểu rõ hơn về tình trạng tiêu hao năng lượng do thiếu ngủ. Lý thuyết chiếc thìa giúp họ nhận ra những thách thức mà họ gặp phải và sắp xếp thời gian và sức lực tốt hơn để hỗ trợ lối sống của mình.
“Lý thuyết chiếc thìa giúp lấy lại trọng tâm cuộc sống của chúng ta trong những tình huống kiệt quệ về thể chất và tinh thần.”
Lý thuyết chiếc thìa chắc chắn cung cấp một khuôn khổ quan trọng để hiểu được tác động tâm lý và xã hội của các cá nhân khi phải đối mặt với hạn chế về năng lượng. Thông qua phép ẩn dụ này, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về những thách thức và cuộc đấu tranh hàng ngày của những người mắc bệnh mãn tính và các cộng đồng khác. Đôi khi, chúng ta cũng nên bình tĩnh lại và nghĩ xem mình còn bao nhiêu thìa để vượt qua thử thách ngày nay?