Rối loạn căng thẳng sau chấn thương phức tạp (CPTSD) là một rối loạn tâm lý và hành vi liên quan đến căng thẳng, thường xuất phát từ những trải nghiệm đau thương đang diễn ra. Những tổn thương này thường diễn ra liên tục hoặc tái diễn khiến nạn nhân cảm thấy không thể trốn thoát. Theo Phân loại bệnh quốc tế mới nhất (ICD-11), CPTSD được phân loại là một loại rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) và có thêm ba nhóm triệu chứng quan trọng: rối loạn điều hòa cảm xúc, niềm tin tiêu cực về bản thân và khó khăn giữa các cá nhân.
"Các triệu chứng của CPTSD bao gồm cảm giác sợ hãi dai dẳng, vô dụng, bất lực, nhận dạng hoặc ý thức về bản thân bị bóp méo và mất cảnh giác."
Đối với nhiều người, tác động của CPTSD vượt xa phản ứng tức thời trước một trải nghiệm đau thương và đi sâu vào nguồn gốc tình cảm và giữa các cá nhân. Rối loạn điều hòa cảm xúc có thể gây khó khăn cho các cá nhân trong việc thiết lập và duy trì các mối quan hệ một cách an toàn, trong khi niềm tin tiêu cực vào bản thân khiến khả năng giữ khoảng cách của họ với người khác trở nên sâu sắc hơn. Sự bóp méo cảm xúc và danh tính này có thể khiến nạn nhân bối rối về mặt cảm xúc và thậm chí tuyệt vọng.
Đối với trẻ em và thanh thiếu niên, ảnh hưởng của CPTSD có thể sâu sắc hơn. Nghiên cứu cho thấy trẻ em đang phải đối mặt với chấn thương tâm lý đang diễn ra, chẳng hạn như bị lạm dụng hoặc bạo lực gia đình, có thể phát triển các triệu chứng tương tự như rối loạn căng thẳng sau chấn thương, nhưng chúng chưa được hiểu rõ.
"Khái niệm rối loạn chấn thương phát triển (DTD) được phát triển để mô tả rõ hơn tác động của nhiều trải nghiệm đau thương đối với trẻ em."
Các nghiên cứu chỉ ra rằng những vấn đề về điều chỉnh cảm xúc của những đứa trẻ này do tiếp xúc với chấn thương liên tục, cũng như khó tin tưởng người khác và hình thành các mối quan hệ lành mạnh, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với các kỹ năng xã hội và sức khỏe tâm thần trong tương lai của chúng. Chúng ta cần loại hỗ trợ nào cho những người trẻ đang phải đối mặt với chấn thương này để giúp họ xây dựng những kết nối cảm xúc ổn định?
Ở người lớn, nguồn gốc của CPTSD thường có thể bắt nguồn từ chấn thương thời thơ ấu. Những tổn thương ban đầu này có thể để lại những ảnh hưởng lâu dài đến nhận thức về bản thân và nhận thức của một người về người khác. Kết quả là, người lớn thường gặp khó khăn trong việc hình thành mối quan hệ thân thiết với người khác do có sự gắn bó không an toàn.
"Bệnh nhân mắc CPTSD thường phải đối mặt với chứng rối loạn nhân cách dai dẳng và có nguy cơ tái phạm cao."
Sự bất an này càng dẫn đến sự cô lập và rút lui về mặt cảm xúc, khiến các cá nhân khó tin tưởng người khác và khó duy trì các mối quan hệ ổn định, lâu dài. Bệnh nhân cần loại môi trường nào để thảo luận một cách an toàn về lịch sử đau thương của họ trong khi tìm kiếm sự giúp đỡ và điều trị?
Về mặt chẩn đoán, CPTSD không được công nhận chính thức trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần. Điều này khiến nhiều nạn nhân gặp khó khăn trong việc nhận được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị đầy đủ khi tìm kiếm sự giúp đỡ. Không chỉ vậy, quá trình điều trị CPTSD còn phức tạp hơn điều trị PTSD nói chung.
"Việc điều trị CPTSD thường cần tập trung vào việc điều chỉnh cảm xúc, những khó khăn giữa các cá nhân và cách tái tạo bản sắc cá nhân."
Do đó, hiệu quả của việc điều trị phụ thuộc rất nhiều vào sự hiểu biết của chuyên gia và sự nhạy cảm của họ đối với chứng rối loạn đặc biệt này. Làm thế nào để tạo ra một môi trường trị liệu an toàn cho những bệnh nhân từng trải qua tổn thương trong quá khứ để họ dám cởi mở?
Các triệu chứng và ảnh hưởng của CPTSD không chỉ giới hạn ở những cuộc đấu tranh nội tâm của một cá nhân mà còn có tác động sâu sắc đến cảm xúc và các mối quan hệ của họ. Đối với những người đang phải vật lộn với những trải nghiệm đau thương, điều quan trọng là phải hiểu được nguồn gốc của những tác động này và sự phức tạp liên quan của chúng. Trong tương lai, chúng ta cần suy nghĩ về: Làm cách nào chúng ta có thể hỗ trợ tốt hơn những người đang vượt qua CPTSD và giúp họ thiết lập lại mối liên hệ cảm xúc và niềm tin trọn vẹn?