Language
Country/Area
No result found
Bí mật đằng sau IQ: Trí thông minh của chúng ta có thực sự liên quan đến di truyền?
Chỉ số thông minh (IQ) là điểm tổng thể đánh giá trí thông minh của con người thông qua các bài kiểm tra tiêu chuẩn hoặc bài kiểm tra phụ. Khái niệm IQ lần đầu tiên được hình thành bằng cách chia tuổi trí tuệ của một người cho tuổi theo thời gian của họ rồi nhân với 100. Tuy nhiên, theo thời gian, phương pháp và chức năng của các bài kiểm tra IQ hiện đại đã thay đổi đáng kể.
Điểm IQ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm dinh dưỡng, tình trạng kinh tế xã hội của cha mẹ và môi trường sinh ra của một cá nhân.
Khả năng di truyền của điểm IQ đã được nghiên cứu trong gần một thế kỷ, nhưng tầm quan trọng và cơ chế di truyền của nó vẫn còn gây tranh cãi. Nghiên cứu cho thấy điểm IQ có mối liên hệ chặt chẽ với thành tích học tập, hiệu suất nghề nghiệp và mức thu nhập. Trong vô số bài kiểm tra IQ, điểm số của mọi người có xu hướng tăng dần theo thời gian, một hiện tượng được gọi là “hiệu ứng Flynn”.
Bối cảnh lịch sử của IQ
Trước khi các bài kiểm tra IQ ra đời, người ta cố gắng phân loại trí thông minh của một cá nhân bằng cách quan sát hành vi. Nhà thống kê người Anh Francis Galton lần đầu tiên đề xuất tiêu chuẩn kiểm tra trí thông minh. Ông tin rằng trí thông minh chủ yếu là biểu hiện của di truyền hơn là kết quả của sự nuôi dưỡng. Mặc dù nghiên cứu của Galton thiếu bằng chứng xác thực nhưng ông đã đặt nền móng cho các bài kiểm tra IQ trong tương lai.
Sự đa dạng của trí thông minh không chỉ giới hạn ở những gì bài kiểm tra IQ có thể thể hiện mà còn đòi hỏi sự đánh giá định tính để hiểu biết sâu sắc.
Bài kiểm tra trí thông minh Binet-Simon do nhà tâm lý học người Pháp Alfred Binet và bác sĩ tâm thần Theodore Simon xuất bản năm 1905, dựa trên khả năng ngôn ngữ và chủ yếu được sử dụng để xác định khuyết tật trí tuệ ở trẻ em trong độ tuổi đi học. Bài kiểm tra trí thông minh này đã thúc đẩy nghiên cứu ở Hoa Kỳ và phát triển các hình thức kiểm tra IQ sau này.
IQ và Phong trào ưu sinh
Phong trào ưu sinh ở Hoa Kỳ gây được sự chú ý vào đầu thế kỷ 20, và phong trào này có liên quan chặt chẽ đến việc phổ biến bài kiểm tra IQ. Thông qua các bài kiểm tra trí thông minh, phong trào này hy vọng sẽ loại bỏ được các gen “xấu” và từ đó “nâng cao” mức độ thông minh của toàn dân. Nhà tâm lý học nổi tiếng Henry Goddard đã sử dụng bài kiểm tra Binet-Simon để thúc đẩy thuyết ưu sinh, trong đó nhãn hiệu "ngu ngốc" được áp dụng cho những người có điểm IQ thấp hơn.
Vẫn còn nhiều bất đồng và tranh cãi trong cộng đồng khoa học đương đại về mối quan hệ giữa IQ và di truyền.
Theo thời gian, các định nghĩa và phương pháp đo lường trí thông minh ngày càng đa dạng hơn. Khi một số lượng lớn các nghiên cứu đã chỉ ra sự phức tạp của trí thông minh, các lý thuyết khác nhau như lý thuyết Cattell-Horn-Carroll đã xuất hiện nhằm cố gắng tiến hành phân tích chi tiết hơn về nguyên nhân và những biểu hiện cụ thể của trí thông minh. Các bài kiểm tra IQ hiện đại không còn chỉ cho điểm đơn giản mà đưa ra đánh giá đa chiều bao gồm các khả năng cụ thể.
Độ tin cậy và giá trị của các bài kiểm tra IQ hiện nay
Các bài kiểm tra IQ hiện đại như Thang đo trí thông minh Wechsler dành cho người lớn (WAIS) và Thang đo trí thông minh Wechsler dành cho trẻ em (WISC) không chỉ dựa vào một chỉ số duy nhất mà còn đánh giá nhiều khía cạnh khác nhau. Những bài kiểm tra này được thiết kế để phản ánh toàn diện hơn cấu trúc trí tuệ của một cá nhân, chẳng hạn như sự khác biệt giữa trí thông minh linh hoạt và trí thông minh kết tinh, giúp làm rõ sự đa dạng của trí thông minh.
Mặc dù các bài kiểm tra IQ ngày nay đã đưa ra nhiều khía cạnh hơn để đánh giá các cá nhân nhưng mức độ trí thông minh bị ảnh hưởng bởi di truyền vẫn là một vấn đề quan trọng.
Trong vài thập kỷ qua, việc nghiên cứu về trí thông minh và cách đo lường nó đã trải qua nhiều thay đổi, tuy nhiên vấn đề dai dẳng trong việc dự đoán chỉ số IQ dựa trên yếu tố di truyền vẫn còn tồn tại. Điều này đã thúc đẩy các nhà khoa học tiếp tục khám phá nhiều yếu tố liên quan đến trí thông minh và cố gắng tìm ra những tác động đạo đức và xã hội của quá trình này. Trong bối cảnh đó, liệu chỉ số IQ có thể phản ánh toàn diện và chính xác mức độ thông minh của một người hay không đã trở thành một trong những chủ đề nóng trong các cuộc thảo luận khoa học hiện nay. Mọi người không khỏi hỏi: Bản chất của trí thông minh là gì? Liệu việc nhấn mạnh quá mức vào IQ có bỏ qua việc phát triển những phẩm chất và khả năng quan trọng khác không?
