Khái niệm phân bổ sinh trưởng ở thực vật, tức là tỷ lệ sinh khối tương đối ở các cơ quan khác nhau của thực vật, là một lĩnh vực quan trọng của sinh học thực vật. Tùy thuộc vào điều kiện môi trường nơi cây sinh sống, sự phân bổ sinh trưởng của cây cũng sẽ thay đổi tương ứng. Những điều chỉnh này ảnh hưởng đến chiến lược sinh tồn của thực vật. Đặc biệt trong trường hợp thiếu ánh sáng, cách thực vật phân bổ năng lượng giữa lá và rễ là một chủ đề quan trọng đối với các nhà nghiên cứu.
Các cơ quan khác nhau của thực vật đóng vai trò cụ thể trong hệ sinh thái: lá hấp thụ ánh sáng mặt trời để quang hợp, trong khi rễ hấp thụ nước và chất dinh dưỡng hiệu quả.
Trong quá trình sinh trưởng, mỗi loại cây có thể điều chỉnh mô hình sinh trưởng của mình theo những thay đổi của môi trường bên ngoài. Khi điều kiện môi trường không lý tưởng, chẳng hạn như thiếu ánh sáng hoặc thiếu chất dinh dưỡng, thực vật sẽ thay đổi cách phân bổ sinh khối để thích nghi với những điều kiện này. Ví dụ, trong môi trường thiếu sáng, thực vật có xu hướng tăng trưởng lá, giúp cải thiện hiệu quả quang hợp. Trong trường hợp thiếu nước hoặc thiếu chất dinh dưỡng, rễ cây sẽ phát triển mạnh hơn để hấp thụ thêm nước và chất dinh dưỡng. Hiện tượng này được gọi là "cân bằng chức năng" hoặc "lý thuyết phân bổ tối ưu".
Những điều chỉnh này không chỉ là phản ứng với các điều kiện sinh thái mà còn bị ảnh hưởng bởi giai đoạn phát triển của cây và đặc điểm loài.
Nghiên cứu về sự phân bố sinh trưởng thường liên quan đến cách thức phân phối đường cố định trong quá trình quang hợp đến các cơ quan khác nhau của thực vật. Mặc dù quá trình này có khái niệm tương đối đơn giản nhưng việc định lượng thực tế lại rất phức tạp. Các nhà nghiên cứu cần sử dụng các thiết bị hiện đại để đo lượng carbon hấp thụ của toàn bộ cây và kết hợp với dữ liệu tăng trưởng của các bộ phận khác nhau của cây để thiết lập ngân sách carbon và sau đó hiểu được sự phân bố cụ thể của đường.
Trong giai đoạn đầu của vòng đời thực vật, sự phân bổ tăng trưởng thường rất giống với sự phân bổ sinh khối thực tế; tuy nhiên, khi cây trưởng thành, sự phân bổ này có thể thay đổi đáng kể.
Khi cây trưởng thành, tỷ lệ sinh khối ở các cơ quan khác nhau sẽ thay đổi. Ví dụ, Tỷ lệ khối lượng lá (LMF) phổ biến ở cây thân thảo non là từ 0,3 đến 0,7, trong khi ở cây lớn, giá trị này có thể giảm xuống dưới 0,05 vì cần sử dụng nhiều tài nguyên hơn để tạo nên thân cây gỗ chắc chắn. Vì lý do này, trong khi khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng của rễ cây rất quan trọng thì việc phân bổ nguồn lực có thể khác nhau ở các giai đoạn phát triển khác nhau của cây.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các yếu tố môi trường cũng có tác động đáng kể đến sự phân bổ sinh trưởng của cây; trong điều kiện ánh sáng cao, cây sẽ giảm khối lượng lá và ngược lại.
Mô hình phân bổ sinh khối khác nhau tùy theo loài. Ví dụ, điểm thể tích lá của cây họ Cà thường cao, trong khi điểm thể tích lá của cây họ Sồi tương đối thấp. Ngoài ra, các loài thực vật thân thảo phân đôi thường có khối lượng lá cao hơn và khối lượng rễ thấp hơn so với các loài thực vật khác. Những khác biệt này không chỉ ảnh hưởng đến tốc độ phát triển của thực vật mà còn ảnh hưởng đến chức năng của toàn bộ hệ sinh thái.
Tất cả những điều này cho thấy vai trò quan trọng của sự phân bổ tăng trưởng đối với sự sống còn và sinh sản của thực vật.
Khi môi trường toàn cầu thay đổi, các nhà nghiên cứu ngày càng quan tâm đến cách thực vật thích nghi với những thay đổi này, đặc biệt là khi phải đối mặt với khí hậu khắc nghiệt và nguồn tài nguyên hạn chế. Khi thực vật liên tục điều chỉnh chiến lược phân bổ tăng trưởng của chúng để quản lý tài nguyên, chúng ta cũng có thể lấy cảm hứng từ chúng và suy nghĩ về cách con người có thể tìm kiếm các chiến lược ứng phó tốt nhất khi phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt tài nguyên?