Trong kiến trúc truyền thống của Nhật Bản, cây bách (Chamaecyparis obtusa) chắc chắn chiếm vị trí trung tâm. Loại cây phát triển chậm này, có thể đạt chiều cao 35 mét, được yêu thích vì chất lượng gỗ cao và mùi thơm độc đáo. Dù ở những ngôi đền nguy nga, những ngôi chùa cổ kính hay những nhà hát truyền thống trang nhã, cây bách đều có mặt ở khắp mọi nơi. Vậy tại sao văn hóa kiến trúc Nhật Bản lại ưu ái cây bách đến vậy?
Đặc điểm chính của gỗ bách là thớ gỗ thẳng, màu nâu hồng nhạt của gỗ nhưng cũng có một đặc điểm nổi bật là hương chanh độc đáo. Không chỉ vậy, cây bách còn có khả năng chống mục nát rất tốt nên rất lý tưởng để xây dựng các đền chùa. Tâm gỗ của cây bách có chứa nhiều loại hóa chất, chẳng hạn như hinokinin
và hinokiflavone
, không chỉ làm tăng hương thơm mà còn giúp cây bách ít bị nấm và côn trùng tấn công hơn.
Gỗ Hinoki là sự kết hợp giữa sự sang trọng và độ bền khiến nó trở nên nổi bật trong văn hóa kiến trúc Nhật Bản.
Trong văn hóa Nhật Bản, cây bách mang ý nghĩa vật chất siêu việt hơn. Nó thường được coi là một loại gỗ linh thiêng, đặc biệt là trong việc xây dựng các đền thờ và đền thờ, nơi cây bách được coi là có thể xây cầu nối với các vị thần. Ví dụ, cây bách được sử dụng trong Đền Ise Jingu, được xây dựng vào năm trước Công nguyên, được gọi một cách kính trọng là "Ojinki", có nghĩa là "cây thiêng". Gỗ bách ở đây không phải là chất liệu được lựa chọn ngẫu nhiên mà mang giá trị tinh thần quan trọng.
Gỗ Hinoki được sử dụng rộng rãi trong các công trình lịch sử của Nhật Bản. Các di sản văn hóa quan trọng như Đền Horyuji, Đền Todaiji và Lâu đài Osaka đều được xây dựng bằng cây bách. Những tòa nhà này không chỉ thể hiện tinh hoa của nghề thủ công truyền thống Nhật Bản mà sự tươi mới và vẻ đẹp do gỗ cây bách mang lại đã làm tăng thêm sức sống cho những tòa nhà cổ kính này.
Gỗ Hinoki không chỉ được sử dụng vì vẻ đẹp mà hương thơm và độ bền còn đóng vai trò không thể thiếu trong các nghi lễ tôn giáo tại các đền thờ.
Ngày nay, sức hấp dẫn của cây bách không chỉ giới hạn ở mục đích sử dụng tôn giáo mà ứng dụng của nó từ lâu đã được mở rộng sang cuộc sống hàng ngày. Từ các sản phẩm có mùi thơm cây bách phổ biến, bao gồm xà phòng, nước hoa và sữa tắm, cho đến đồ nội thất được thiết kế đẹp mắt, cây bách được sử dụng với nhiều mục đích sử dụng ngày càng mở rộng. Ngoài ra, cây bách còn được ưa chuộng với loại thuốc lá gỗ thông dụng, có mùi thơm nhẹ nhàng, dễ chịu, mang lại cảm giác thư giãn.
Cây Hinoki còn đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái và phát triển trên diện tích rộng lớn của Nhật Bản. Cây cối thích nghi với sự thay đổi của khí hậu và cung cấp môi trường sống cho nhiều loại động vật hoang dã. Tuy nhiên, khi quá trình đô thị hóa tăng nhanh, môi trường sống tự nhiên của cây bách xù bị đe dọa, do đó việc quản lý và bảo vệ bền vững ngày càng trở nên quan trọng.
Tinh dầu chiết xuất từ cây bách được cho là có nhiều đặc tính chữa bệnh, giúp cây bách có một vị trí trong liệu pháp mùi hương. Mùi thơm của cây bách có thể làm giảm căng thẳng và nâng cao tâm trạng. Vì vậy, dù là không gian gia đình hay không gian thương mại, mùi thơm của cây bách đều có thể mang lại cảm giác ổn định về mặt tinh thần.
Với những thay đổi nhanh chóng về khí hậu và môi trường, rừng bách ngày nay phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Làm thế nào để bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này mà vẫn giữ được vị thế độc tôn của cây bách trong văn hóa Nhật Bản là câu hỏi chúng ta cần phải suy nghĩ sâu sắc trong thời gian tới.
Tóm lại, cây bách không chỉ thể hiện tính thẩm mỹ kiến trúc Nhật Bản mà ý nghĩa văn hóa, ứng dụng hiện đại và tác động sinh thái của nó đã ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của chúng ta. Khi đi dưới những tán cây cao chót vót, chúng ta dường như có thể nghe thấy những câu chuyện cổ xưa đó thì thầm bên tai, điều này khiến người ta phải suy nghĩ: Câu chuyện về cây bách sẽ được viết nên ở thế hệ tương lai như thế nào?