Trong xã hội công nghiệp hóa ngày nay, kỹ thuật quy trình đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy chuyển đổi và đổi mới sản phẩm. Trong lĩnh vực này, các chuyên gia sử dụng các quy luật của tự nhiên như áp suất, nhiệt độ và nồng độ để biến đổi nguyên liệu thô và năng lượng thành các sản phẩm hữu ích cho xã hội. Các kỹ sư quy trình sử dụng sự hiểu biết của họ về các nguyên tắc cơ bản này, cũng như định luật bảo toàn khối lượng, để phát triển các phương pháp sản xuất quy mô lớn nhằm tổng hợp và tinh chế các sản phẩm hóa học mục tiêu.
Mối quan tâm chính của kỹ thuật quy trình bao gồm thiết kế, vận hành, kiểm soát, tối ưu hóa và tăng cường các quy trình hóa học, vật lý và sinh học.
Các kỹ sư quy trình có nhiều vai trò khác nhau, với chuyên môn trải dài trong chế biến nông sản, sản xuất thực phẩm và sữa, sản xuất bia và rượu whisky, mỹ phẩm, dược phẩm sinh học, sản xuất hóa dầu, chế biến khoáng sản và sản xuất bảng mạch in. Thông qua các nghề nghiệp này, các kỹ sư quy trình có những đóng góp quan trọng cho xã hội bằng cách biến đổi nguyên liệu thô thành nhiều loại sản phẩm hữu ích.
Trong quy trình kỹ thuật, nhiều công cụ và phương pháp khác nhau được sử dụng để đạt được hiệu quả sản xuất. Tùy thuộc vào bản chất chính xác của hệ thống, quá trình này cần được mô phỏng và lập mô hình bằng toán học và khoa học máy tính. Ví dụ, các quá trình liên quan đến thay đổi pha và cân bằng pha đòi hỏi phải phân tích những thay đổi về năng lượng và hiệu suất dựa trên các nguyên lý nhiệt động lực học, trong khi các quá trình tập trung vào dòng vật liệu và năng lượng thường được phân tích bằng các chuyên ngành như cơ học chất lưu.
Sơ đồ dòng quy trình (PFD) được sử dụng để hiển thị đường dẫn dòng vật liệu, thiết bị lưu trữ và các bước chuyển đổi. Thông qua sơ đồ này, thông tin chính của quy trình có thể được làm rõ.
Việc tạo PFD là bước khởi đầu của quy trình, tiếp theo là Sơ đồ đường ống và thiết bị (P&ID), cung cấp cái nhìn sâu hơn về quy trình thực tế. P&ID có thể hiển thị rõ ràng hoạt động của từng cơ sở, do đó đóng vai trò chỉ đạo quan trọng trong thiết kế. Ngoài ra, còn có sự tham gia của các chuyên ngành kỹ thuật khác, chẳng hạn như kỹ sư xây dựng thực hiện thiết kế nền móng và thi công đất.
Các hoạt động kỹ thuật quy trình có thể được chia thành nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:
Bản chất của kỹ thuật quy trình là đảm bảo hiệu quả trong khi sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và tạo ra lợi ích kinh tế.
Mặc dù các kỹ thuật kỹ thuật quy trình đã được sử dụng trong các quy trình công nghiệp trong hàng nghìn năm, nhưng sự phát triển thực sự của chúng chỉ bắt đầu vào những năm 1780 với sự ra đời của nhiệt động lực học và định luật bảo toàn khối lượng. Với sự tiến bộ của Cách mạng Công nghiệp, ngành học này dần dần hình thành và phát triển qua nhiều thập kỷ. Đến những năm 1980, kỹ thuật quy trình được định nghĩa là "kiến thức về thiết kế, phân tích, phát triển, xây dựng và vận hành các chiến lược để đạt được hiệu quả tối ưu trong quá trình chuyển đổi vật chất".
Trong thế kỷ 21, phạm vi của kỹ thuật quy trình không còn giới hạn trong kỹ thuật hóa học mà còn bao gồm nhiều lĩnh vực như kỹ thuật luyện kim, kỹ thuật nông nghiệp và kỹ thuật sản phẩm, cho thấy tiềm năng ứng dụng rộng rãi của nó.
Với sự tiến bộ của khoa học và công nghệ, cách thức kỹ thuật xử lý đáp ứng nhu cầu xã hội luôn thay đổi sẽ trở thành hướng nghiên cứu quan trọng trong tương lai. Trước những yêu cầu ngày càng tăng về môi trường và hạn chế về tài nguyên, các kỹ sư quy trình sẽ cần tìm ra những cách sáng tạo để kết hợp kiến thức từ nhiều ngành khác nhau và nỗ lực cải thiện tính kinh tế và tính bền vững của quy trình.
Liệu tất cả những thay đổi này có thể mang lại cho chúng ta một tương lai tốt đẹp hơn không?