Vấn đề cung cấp bác sĩ không chỉ là thách thức mà còn là vấn đề cần phải giải quyết cấp bách. Ở nhiều nước đang phát triển, hệ thống chăm sóc sức khỏe đang phải đối mặt với tình trạng thiếu bác sĩ trầm trọng. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính trên toàn thế giới thiếu khoảng 4,3 triệu bác sĩ, y tá và nhân viên y tế khác, và hiện tượng này đặc biệt rõ ràng ở các nước đang phát triển. Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này là gì?
Sự thiếu hụt bác sĩ ở các nước đang phát triển chủ yếu là do số lượng trường y còn hạn chế và tình trạng chảy máu chất xám quốc tế.
Các trường y ở các nước đang phát triển thường bị hạn chế về nhân lực, tài chính và không thể đáp ứng được nhu cầu y tế ngày càng tăng. Không đủ chỗ trong các trường y, sự chênh lệch về chất lượng giáo dục và thực tế là nhiều sinh viên không thể hoàn thành chương trình học y khoa do hạn chế về tài chính, đã ngăn cản số lượng bác sĩ có trình độ tăng lên theo nhu cầu. Đồng thời, trước tình hình kinh tế và môi trường làm việc tốt hơn, nhiều bác sĩ được đào tạo bài bản chọn cách di cư sang các nước có thu nhập cao càng làm trầm trọng thêm vấn đề thiếu bác sĩ.
Việc thiếu bác sĩ có thể dẫn đến các dịch vụ y tế cơ bản không thể đáp ứng được nhu cầu của người dân, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân.
Ngoài nguồn lực không đủ, chính sách y tế cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nguồn cung bác sĩ. Chi tiêu chăm sóc sức khoẻ ở các nước đang phát triển có xu hướng tương quan chặt chẽ với tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Ở những nước này, khi nền kinh tế phát triển, về mặt lý thuyết, lực lượng lao động y tế sẽ tăng trưởng tương ứng. Tuy nhiên, do mức lương và điều kiện làm việc không đảm bảo, nhiều bác sĩ chọn không tham gia công việc lâm sàng, dẫn đến thiếu hụt dịch vụ y tế. Nghiên cứu cho thấy môi trường thị trường có tính cạnh tranh cao thường dẫn đến giảm chất lượng và tính sẵn có của các dịch vụ y tế.
Theo báo cáo của WHO, chỉ có 1,13 bác sĩ trên 1.000 dân ở các nước đang phát triển, thấp hơn nhiều so với con số 2,5 ở Hoa Kỳ. Khoảng cách này cản trở sự phân bổ công bằng các nguồn lực y tế, đặc biệt đối với các nhóm thiệt thòi và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tiếp cận điều trị.
Hậu quả của tình trạng thiếu bác sĩ bao gồm suy giảm chất lượng chăm sóc y tế, giảm khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế và khiến tình trạng của một số bệnh nhân trở nên trầm trọng hơn do không thể được chăm sóc y tế kịp thời.
Ngoài ra, ở một số khu vực thậm chí còn xảy ra tình trạng "thiếu y tế bà mẹ và trẻ em", tức là phụ nữ mang thai không thể tiếp cận các dịch vụ sản khoa gần đó. Ở Arizona, một số quận thậm chí còn không có sẵn nguồn cung cấp bác sĩ sản khoa, tình hình đã trở nên tồi tệ hơn trong thập kỷ qua. Điều này không chỉ khiến bà bầu gặp nhiều khó khăn mà còn trở thành mối lo ngại lớn đối với sức khỏe cộng đồng xã hội.
Để đối phó với thách thức của chiến lược cung ứng bác sĩ, các chuyên gia và học giả đã đề xuất nhiều giải pháp, bao gồm tăng tuyển sinh trường y, thành lập thêm trường y và cải thiện môi trường làm việc y tế để thu hút bác sĩ ở lại. Ngoài ra, đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, cần thành lập các trường y, cơ sở thực tập có mục tiêu nhằm cải thiện cơ hội việc làm và thu nhập cho bác sĩ. Tất cả những sáng kiến này đều nhằm mục đích tăng số lượng bác sĩ và sự phân bố của họ trong một khu vực nhất định.
Để ứng phó với tình trạng thiếu bác sĩ đòi hỏi nỗ lực chung của mọi thành phần trong xã hội, bao gồm cải cách chính sách, đầu tư tài chính và hỗ trợ cho nhân viên y tế.
Về lâu dài, cần xây dựng một hệ thống y tế liên tục để không chỉ đáp ứng nhu cầu trước mắt mà còn tính đến tính bền vững trong tương lai. Điều này bao gồm việc sử dụng các loại chuyên gia y tế khác, chẳng hạn như y tá hoặc trợ lý y tế, để sử dụng các nguồn lực hiệu quả hơn thông qua "chuyển đổi nhiệm vụ".
Tình trạng thiếu bác sĩ là một vấn đề xã hội phức tạp liên quan đến nhiều thách thức và chiến lược ứng phó. Trước nhu cầu y tế ngày càng tăng, làm thế nào các nước đang phát triển có thể tìm ra giải pháp thiết thực để đáp ứng nhu cầu sức khỏe cơ bản của người dân?