Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, Thiết kế lấy người dùng làm trung tâm (UCD) đã dần trở thành một trong những khái niệm cốt lõi trong quá trình thiết kế. Nhà thiết kế cần hiểu sâu sắc nhu cầu, hành vi và mong đợi của người dùng để tạo ra những sản phẩm phù hợp hơn với thói quen sử dụng của người dùng.
Bằng cách kết hợp phản hồi thực của người dùng vào thiết kế, các nhà thiết kế có thể tạo ra các sản phẩm trực quan và hiệu quả hơn.
Từ giai đoạn đầu thiết kế cho đến khi ra mắt sản phẩm cuối cùng, UCD nhấn mạnh đến sự tham gia của người dùng và giới thiệu nhiều phương pháp thử nghiệm khác nhau để thu thập phản hồi. Vòng phản hồi liên tục này rất quan trọng đối với thiết kế. Ngay cả những nhà thiết kế giàu kinh nghiệm nhất cũng gặp khó khăn trong việc dự đoán hoàn toàn trải nghiệm của người dùng mới.
Khái niệm thiết kế lấy người dùng làm trung tâm lần đầu tiên được đề xuất bởi Rob Kling vào năm 1977 và sau đó được Donald A. Norman sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu của ông tại Đại học California, San Diego. Cuốn sách "Thiết kế hệ thống lấy người dùng làm trung tâm: Một góc nhìn mới về tương tác giữa người và máy tính" của Norman xuất bản năm 1986 đã khiến khái niệm này được công nhận rộng rãi.
Thiết kế xuất sắc không chỉ có tính thẩm mỹ tốt mà còn phải dựa trên nhu cầu và trải nghiệm của người dùng.
Công việc của Norman nhấn mạnh tầm quan trọng của thiết kế đối với cuộc sống hàng ngày và hậu quả của những sai lầm do thiết kế kém gây ra. Các nguyên tắc thiết kế mà ông đưa ra bao gồm việc đơn giản hóa cấu trúc nhiệm vụ, làm rõ mối quan hệ giữa hành động và kết quả, đồng thời tận dụng tối đa các hạn chế của hệ thống.
Quy trình của UCD khác với các triết lý thiết kế khác vì nó tập trung vào nhu cầu của người dùng. Cách tiếp cận thiết kế này liên quan đến việc thiết lập sự hiểu biết rõ ràng về người dùng, nhiệm vụ và môi trường ngay từ đầu. Sự tham gia của người dùng là cần thiết trong suốt quá trình phát triển, cho phép các giải pháp thiết kế liên tục được thúc đẩy và cải tiến nhờ phản hồi của người dùng.
Thông qua các công cụ phân tích khác nhau, chẳng hạn như tính cách, tình huống và trường hợp sử dụng, nhà thiết kế có thể hiểu rõ hơn nhu cầu của người dùng.
Một số nguyên tắc cơ bản mà UCD tuân theo bao gồm thiết kế phải dựa trên sự hiểu biết rõ ràng về người dùng và việc đánh giá người dùng phải được tiến hành ở mọi giai đoạn phát triển. Điều này có nghĩa là thiết kế là một quá trình lặp đi lặp lại nhằm cải thiện trải nghiệm tổng thể của người dùng.
Mục tiêu chính của UCD là tạo ra các sản phẩm có tính sẵn sàng cao. Quá trình này bao gồm một số giai đoạn: đầu tiên, làm rõ môi trường sử dụng của sản phẩm, thứ hai là hình thành các yêu cầu cụ thể của sản phẩm, sau đó bắt đầu thiết kế các giải pháp và cuối cùng tiến hành một chu trình đánh giá và phản hồi. Các bước này được điều chỉnh theo nhu cầu cụ thể của sản phẩm.
Nhu cầu của người dùng không chỉ thể hiện chức năng và hiệu suất mà còn bao gồm nhu cầu tâm lý và cảm xúc.
Trong quá trình UCD, nhóm thiết kế thường tạo ra các "nhân cách", là những nhân cách điển hình đại diện cho người dùng tiềm năng và giúp hướng dẫn các quyết định về chức năng, điều hướng, tương tác và tính thẩm mỹ của sản phẩm. Những tính cách này thường bắt nguồn từ các cuộc phỏng vấn với người dùng thực tế và giúp nhóm thiết kế hiểu rõ hơn về các kiểu hành vi và nhu cầu của người dùng.
Các nhà thiết kế liên tục điều chỉnh và cải tiến sản phẩm thông qua phản hồi thực tế của người dùng, điều này không chỉ cải thiện khả năng sử dụng của sản phẩm mà còn giúp sản phẩm phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dùng. Tuy nhiên, liệu các nhà thiết kế có thể nắm bắt được nhu cầu cốt lõi và tâm lý người dùng trong quá trình này một cách nhất quán hay không vẫn là một câu hỏi đáng để suy ngẫm.