Adil Akyüz

Sera Isı Gereksinimi Hesaplama Modelinin “ISIGER-SERA” Çukurova Koşullarında Test Edilmesi

Serada isi gereksinimi, seranin tipine, donanimina, sera kurulacak yerin iklimine ve bitkilerin arzu ettigi sicakliga baglidir ve DIN EN 13032 (Eskiden DIN 4701) standartlarinda belirtilen esaslara gore hesaplanmaktadir. Seralarda isi gereksinim hesaplamalari daha cok gunluk ortalama sicaklik degerlerinden gidilerek yapilmaktadir. Ancak gunluk ortalama sicaklik degerlerine gore yapilan hesaplamalar gercek degerlerden farkliliklar gostermektedirler. Seralarda isi tuketiminin belirlenmesinde en saglikli degerler saatlik iklim degerlerinden (sicaklik, gunes radyasyonu ve ruzgâr) gidilerek yapilan hesaplamalarla elde edilmektedir. Seralarda isi gereksinimi ayni zamanda sera donanimina bagli olarak degismektedir. Seralarda kullanilan isitma sistemlerinin tipi ile isi tasarrufu amaciyla kullanilan isi perdelerinin tipi ve sizdirmazliklari isi gereksinimine etki eder. Ayrica gun boyu serada depolanan isi enerjisi serada sicaklik yukselmelerine neden olmaktadir. ISIGER-SERA uzman sistem modeli belirtilen tum bu etkileri dikkate alarak seralarda isi gereksinimi hesaplamaktadir. Yapilan bu calismada ISIGER-SERA uzman sistem modelinin Akdeniz iklim kusaginda (Adana) uretici kosullarinda kurulmus yuksek teknolojiye sahip serada test edilmesi amaclanmistir. Elde edilen sonuclar ISIGER-SERA uzman sistem modeliyle teorik olarak hesaplanan isi enerjisi gereksinimi ile gercekte serada tuketilen isi enerjisi arasinda % 3’luk bir fark oldugu belirlenmistir.

Meteorolojik verilerin mekânsal değişkenliği üzerine bir karşılaştırma: Kahramanmaraş örneği

Tarimsal uretimi etkileyen en onemli parametre cevre kosullaridir. Uygun iklim kosullarinin saglanmasi ve bu kosullarin takip edilmesi, bircok tarimsal yapida ve uretim sistemlerinde hayati onem arz etmektedir. Ancak meteoroloji istasyonlarindan elde edilen veriler cok genis alanlar icin kullanilmaktadir. Bu durum yapilan hassas hesaplamalarda ve analizlerde dogru sonuclar elde edilememesine neden olmaktadir. Bu sebeple calismada, bolgesel olarak buyuk farkliliklar gosterebilen sicaklik ve oransal nem degerlerinin il bazindaki degisimi arastirilmistir. Bu amacla, Kahramanmaras merkez ilce sinirlari icerisindeki Merkez Meteoroloji Istasyonu verileri ile istasyona 10 km uzaklikta bulunan arastirma arazisinde olculen sicaklik ve oransal nem verileri ayrica il merkezinde bulunan Havalimani Meteoroloji Istasyon verileri istatistiksel olarak karsilastirilmistir. Elde edilen bulgular, rakimi 468 m olan arastirma arazisi ile Merkez Meteoroloji Istasyonu verileri arasinda gunluk ortalama sicakliklarda farklilik olmadigi ancak maksimum ve minimum sicakliklar ile ortalama, maksimum ve minimum oransal nem degerleri arasindaki farkin onemli oldugunu gostermistir (P<0.05). Ayrica rakimi 572 m olan Merkez Meteoroloji Istasyonu ile rakimi 525 m olan Havalimani Meteoroloji Istasyonu verileri arasinda yapilan karsilastirma ise gunluk minimum sicakliklar, oransal nem ve ruzgâr hizi verileri arasinda istatistiksel olarak farkliliklar oldugunu gorulmektedir (P<0.001). Gunluk ortalama sicakliklar arasinda ise yillik bazda farklilik bulunmamasina ragmen Kasim, Aralik ve Nisan aylari icin farklilik oldugu bulunmustur (P<0.05).

Farklı Isıtma-Derece-Gün (HDD) Değerlerine Bağlı Olarak Seralarda Isı Enerjisi Gereksiniminin Belirlenmesi

Seralarda uretim periyodu boyunca ortaya cikan isi enerjisi gereksinimi, uretim ekonomisinin belirlenmesi ve yapilacak fizibilite calismalari icin onemlidir. Seralarda isi enerjisi gereksinimi DIN 4701 standartlarinda belirlenen esaslara gore ortalama sicaklik degerlerinden gidilerek belirlenmektedir. Ancak ortalama degerlere gore yapilan hesaplamalar sicaklik ortalamasinin yuksek oldugu gecis donemlerinde yaniltici sonuclarin ortaya cikmasina neden olmaktadir. Seralarda isi enerjisi gereksinimi saatlik iklim degerlerine gore en saglikli olarak hesaplanabilmektedir. Yapilan bu calismada, Turkiye’de seraciligin yaygin olarak yapildigi ve isitma kaynaklari acisindan seracilik potansiyeline sahip farkli illerin Isitma Derece-Gun (HDD) degerleri ile ISIGER-SERA uzman sistemle saatlik iklim degerlerine gore hesaplanan isi enerjisi gereksinimi arasindaki istatistiksel iliskiler belirlenmistir. Serada gercek isi enerjisi elde edilen istatistiksel iliskilere gore kolayca belirlenebilmektedir. Ancak elde edilen isi enerjisi gereksinimleri, seranin tipine (AH/AG) ve serada kullanilan isitma sistemine bagli olarak gelistirilen katsayilar yardimiyla duzeltilmelidir. Elde edilen sonuclar farkli HDD degerlerine sahip bolgelerde kurulacak farkli donanimlara sahip seralarda isi enerjisinin kolayca belirlenmesine olanak saglamaktadir.