Sait Üstün

Sera Isı Gereksinimi Hesaplama Modelinin “ISIGER-SERA” Çukurova Koşullarında Test Edilmesi

Serada isi gereksinimi, seranin tipine, donanimina, sera kurulacak yerin iklimine ve bitkilerin arzu ettigi sicakliga baglidir ve DIN EN 13032 (Eskiden DIN 4701) standartlarinda belirtilen esaslara gore hesaplanmaktadir. Seralarda isi gereksinim hesaplamalari daha cok gunluk ortalama sicaklik degerlerinden gidilerek yapilmaktadir. Ancak gunluk ortalama sicaklik degerlerine gore yapilan hesaplamalar gercek degerlerden farkliliklar gostermektedirler. Seralarda isi tuketiminin belirlenmesinde en saglikli degerler saatlik iklim degerlerinden (sicaklik, gunes radyasyonu ve ruzgâr) gidilerek yapilan hesaplamalarla elde edilmektedir. Seralarda isi gereksinimi ayni zamanda sera donanimina bagli olarak degismektedir. Seralarda kullanilan isitma sistemlerinin tipi ile isi tasarrufu amaciyla kullanilan isi perdelerinin tipi ve sizdirmazliklari isi gereksinimine etki eder. Ayrica gun boyu serada depolanan isi enerjisi serada sicaklik yukselmelerine neden olmaktadir. ISIGER-SERA uzman sistem modeli belirtilen tum bu etkileri dikkate alarak seralarda isi gereksinimi hesaplamaktadir. Yapilan bu calismada ISIGER-SERA uzman sistem modelinin Akdeniz iklim kusaginda (Adana) uretici kosullarinda kurulmus yuksek teknolojiye sahip serada test edilmesi amaclanmistir. Elde edilen sonuclar ISIGER-SERA uzman sistem modeliyle teorik olarak hesaplanan isi enerjisi gereksinimi ile gercekte serada tuketilen isi enerjisi arasinda % 3’luk bir fark oldugu belirlenmistir.

Sera Isıtma Sistemlerinde Isı Depolama Tank (Buffer) Kapasitesinin Belirlenmesi

Seralarda maksimum isi gucu gereksinimi sabahin erken saatlerinde isi perdelerinin toplanmasindan hemen sonra ortaya cikmakta ve isi gucu sicramalarina bagli olarak isitma sistemine buyuk yuk binmektedir. Bu durumun ortadan kaldirilmasi ve kati yakacak kazanlarina sahip isitma sistemlerinde kazan verimini yukseltmek amaciyla isi depolama tanklari (buffer) kullanilmaktadir. Isitma sistemlerinin projelenmesinde kazan kapasitelerinin ve isi depolama tankinin boyutlandirilmasi icin saatlik isi gucu degerlerinin dogru hesaplanmasi zorunludur. Yapilan bu calismada Akdeniz bolgesinde seraciligin yogun olarak yapildigi Antalya ilinde kurulan modern plastik seralarda saatlik isi gucunun ISIGER-SERA uzman sistemle hesaplanmasi ve isitma sisteminin projelendirilmesinde gerekli olan kazan ve isi depolama tanki kapasitesinin belirlenmesi amaclanmistir. Yapilan hesaplamalar sonucunda isi depolama tankinin buyutulmesi ile depolanan isi enerjisi artarken, isi depolama tankindan yararlanma orani azalmaktadir. Ayni sekilde isitma kazan gucunun yukseltilmesi kazanin isi enerjisi karsilama yuzdesini artirirken, isi depolama tankinin etkenligini azaltmaktadir. Yapilan hesaplamalara gore 10.560 m2 buyuklugundeki serada sicakligin gece/gunduz 16/18oC’de tutulmak istenmesi durumunda 500 kW gucunde kati yakacak kazani ve 118 m3 hacminde isi depolama tankinin yeterli olacagi belirlenmistir.

Farklı Isıtma-Derece-Gün (HDD) Değerlerine Bağlı Olarak Seralarda Isı Enerjisi Gereksiniminin Belirlenmesi

Seralarda uretim periyodu boyunca ortaya cikan isi enerjisi gereksinimi, uretim ekonomisinin belirlenmesi ve yapilacak fizibilite calismalari icin onemlidir. Seralarda isi enerjisi gereksinimi DIN 4701 standartlarinda belirlenen esaslara gore ortalama sicaklik degerlerinden gidilerek belirlenmektedir. Ancak ortalama degerlere gore yapilan hesaplamalar sicaklik ortalamasinin yuksek oldugu gecis donemlerinde yaniltici sonuclarin ortaya cikmasina neden olmaktadir. Seralarda isi enerjisi gereksinimi saatlik iklim degerlerine gore en saglikli olarak hesaplanabilmektedir. Yapilan bu calismada, Turkiye’de seraciligin yaygin olarak yapildigi ve isitma kaynaklari acisindan seracilik potansiyeline sahip farkli illerin Isitma Derece-Gun (HDD) degerleri ile ISIGER-SERA uzman sistemle saatlik iklim degerlerine gore hesaplanan isi enerjisi gereksinimi arasindaki istatistiksel iliskiler belirlenmistir. Serada gercek isi enerjisi elde edilen istatistiksel iliskilere gore kolayca belirlenebilmektedir. Ancak elde edilen isi enerjisi gereksinimleri, seranin tipine (AH/AG) ve serada kullanilan isitma sistemine bagli olarak gelistirilen katsayilar yardimiyla duzeltilmelidir. Elde edilen sonuclar farkli HDD degerlerine sahip bolgelerde kurulacak farkli donanimlara sahip seralarda isi enerjisinin kolayca belirlenmesine olanak saglamaktadir.