Cemil Öztürk

National Curriculum for Citizenship in England: Social Foundations, Strands and Essential Elements

Ingiltere’de vatandaslik dersi her ne kadar 2002 yilindan itibaren Ulusal Programda zorunlu dersler arasinda yer alsa da 2010 yilinda yapilan degisiklikle okullar bu dersi kendi istedikleri sekilde uygulayabilmektedir. Bu durum, vatandaslik dersini farkli ogretim programi ve uygulamalarin goruldugu her bir okula ozgu olan bir derse donusturmustur. Bu calismanin amaci, Londra’da ziyaret edilen uc ilkogretim okulundaki farkli vatandaslik ogretim programlarinin toplumsal temellerini, ortak boyutlarini ve temel bilesenlerini degerlendirmektir. Bu calisma, nitel bir arastirma olup arastirmada dokuman incelemesi yontemi kullanilmistir. Calisma kapsaminda; Crick Raporu (1998), 2002 programi, Ajegbo Raporu (2007), 2008 programi, 2014 programi ve uc okulun ogretim programi belgeleri incelenmistir. Arastirma bulgularina bakildigi zaman, okullarda her ne kadar bir birinden farklilasan programlar uygulansa da vatandaslik ogretim programlarinin ortak dort boyutunun oldugu anlasilmaktadir. Bunlar; haklar ve sorumluluklar, toplumsal katilim, hukumet ve demokrasi, kimlikler ve farkliliklar. Bunlarin yaninda; kavramlar, degerler ve egilimler, beceri ve yetenekler olmak uzere programlarin uc temel bileseni vardir. Bu boyutlar ve temel bilesenler, 2010 ve sonrasinda yapilan degisikliklere ragmen, okullarin Crick Raporu (1998) ve Ajegbo Raporu (2007)’nun vatandaslik egitimi ile ilgili onerilerini takip ettiklerini gostermesi bakimindan onemlidir. Ayrica, vatandaslik egitiminin ilk kez zorunlu olmasinda ve sonrasinda programda yapilan degisikliklerde, donemin toplumsal gelismelerinin belirgin bir sekilde programin boyutlarini etkiledigi gorulmustur.

Comparing analysis perception of citizenship in Turkey's and Egypt's social studies textbook

Ders kitaplari icerikleri egitim programlari ve devletlerin politikalarina gore sekillenir. Ders kitaplari devletlerin cesitli algilari hususunda bilgi veren muhim kaynaklardir. Bu baglamda arastirmanin amaci Turkiye ve Misir sosyal bilgiler ders kitaplarindaki vatandaslik algilarinin karsilastirilmasidir. Arastirmada nitel arastirma yontemlerinden icerik analizi ve yatay karsilastirmali egitim yontemi kullanilmistir. Icerik analizinde kullanilan vatandaslik kategorisi, -olcek-, tanimi soyledir: Bireyle devlet arasindaki ve bir devlet icinde yasayan bireylerin kendi aralarindaki iliskileri belirleyen hukuksal bag. Kavram bireyin devlete, devletin bireye, bireylerin birbirlerine karsi bazi hak ve yukumlulukleri oldugunu ifade eder. Turkiye sosyal bilgiler ders kitaplarina yansiyan vatandaslik algisinda hak sahibi vatandas on plandadir. En fazla kadin haklari, dusunce ozgurlugu hakki, egitim hakki ve inanc hakkina yer verilmistir. Vatandaslik yukumluluklerinden vergi verme, egitim alma ve calisma yukumlulugu soz konusudur. Misir’in sosyal bilgiler ders kitaplarina yansiyan vatandaslik algisinda yukumluluk sahibi vatandas on plandadir. Vatandaslik haklarinin neler oldugu hakkinda hic bilgi verilmemistir. Yukumlulukler kanun ve kurallara itaat etme ve cevreyi koruma ile ilgilidir.