Jochanan Huyser

Preventing relapse/recurrence in recurrent depression with cognitive therapy: a randomized controlled trial

This article reports on the outcome of a randomized controlled trial of cognitive group therapy (CT) to prevent relapse/recurrence in a group of high-risk patients diagnosed with recurrent depression. Recurrently depressed patients (N = 187) currently in remission following various types of treatment were randomized to treatment as usual, including continuation of pharmacotherapy, or to treatment as usual augmented with brief CT. Relapse/recurrence to major depression was assessed over 2 years. Augmenting treatment as usual with CT resulted in a significant protective effect, which intensified with the number of previous depressive episodes experienced. For patients with 5 or more previous episodes (41% of the sample), CT reduced relapse/recurrence from 72% to 46%. Our findings extend the accumulating evidence that cognitive interventions following remission can be useful in preventing relapse/recurrence in patients with recurrent depression.

Prediction of treatment response by HPA-axis and glucocorticoid receptor polymorphisms in major depression

OBJECTIVE We investigated whether treatment response is predicted by hypothalamus-pituitary-adrenal (HPA) axis parameters, or by genetic polymorphisms in the glucocorticoid receptor (GR), that regulates its feedback. METHODS Ninety-eight outpatients completed 8 weeks of paroxetine treatment. Treatment response was defined as a 50% decrease in Hamilton Rating Scale for depression (HRSD) ratings. At baseline, 24h urinary cortisol excretion, and cortisol and ACTH concentrations in a DEX/CRH test were measured. The presence of polymorphisms in the GR DNA sequence (BclI, ER22/23EK, N363S) was determined. Prediction of treatment response was analysed by calculating response rates per tertile of an HPA-axis parameter and per GR genotype. RESULTS The response rate in the high ACTH tertile was significantly lower as compared to the intermediate tertile, but not compared to the low tertile (response rates from high to low tertile: 33%, 67% and 42%). Carriers of the BclI polymorphism had higher ACTH values than non-carriers (baseline ACTH: 3 versus 5ng/l, p=0.02) and showed a trend towards lower decrease of HRSD rates than non-carriers (HRSD decrease: 8 versus 11, respectively, p=0.07). In a subgroup of BclI carriers, patients in the high ACTH tertile had a lower decrease in HRSD and lower response rates than patients in the low ACTH tertiles (HRSD decrease from high to low tertile: 5, 9 and 11, p<0.01). CONCLUSION The results suggest that hyperactivity of the HPA-axis predict worse treatment outcome. The BclI polymorphism explains, in part, DEX/CRH test results and tends to be associated with worse treatment outcome.

Polymorphisms in the brain‐specific thyroid hormone transporter OATP1C1 are associated with fatigue and depression in hypothyroid patients

Introduction  Some hypothyroid patients continue to have significant impairments in psychological well‐being, despite adequate treatment with levothyroxine (LT4). T4 transport across the blood–brain barrier is one of the crucial processes for thyroid hormone action in the brain. OATP1C1, a thyroid hormone transporter expressed at the blood–brain barrier, is considered to play a key role in delivering serum T4 to the brain.

Elevated salivary dehydroepiandrosterone-sulfate but normal cortisol levels in medicated depressed patients: preliminary findings

Major depression is often associated with dysregulation of the hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis. In contrast to cortisol, dehydroepiandrosterone-sulfate (DHEA-S) has been less extensively studied in depressed patients. This study examined salivary morning and evening levels of cortisol and DHEA-S in 13 medicated, unipolar, non-psychotic depressed patients and 13 healthy volunteers. Diurnal declines in cortisol and DHEA-S levels were found in both depressed and control groups. In patients compared with controls, DHEA-S was significantly elevated, in conjunction with normal cortisol levels. Based on DHEA-S at 22:00 h only, 77% of the subjects were correctly classified in a discriminant analysis as depressed or control. When simultaneously entered in a multiple regression analysis, DHEA-S (morning and evening) and cortisol (evening only) predicted symptom severity in depressed patients. These preliminary results suggest that DHEA-S may be a more sensitive indicator of depression and symptom severity than cortisol in medicated but still clinically depressed patients.

Screening for depression in high-risk groups: prospective cohort study in general practice

BACKGROUND Currently only about half of the people who have major depressive disorder are detected during regular health care. Screening in high-risk groups might be a possible solution. AIMS To evaluate the effectiveness of selective screening for major depressive disorder in three high-risk groups in primary care: people with mental health problems, people with unexplained somatic complaints and people who frequently attend their general practitioner. METHOD Prospective cohort study among 2005 people in high-risk groups in three health centres in The Netherlands. RESULTS Of the 2005 people identified, 1687 were invited for screening and of these 780 participated. Screening disclosed 71 people with major depressive disorder: 36 (50.7%) already received treatment, 14 (19.7%) refused treatment and 4 individuals did not show up for an appointment. As a final result of the screening, 17 individuals (1% of 1687) started treatment for major depressive disorder. CONCLUSIONS Screening for depression in high-risk populations does not seem to be effective, mainly because of the low rates of treatment initiation, even if treatment is freely and easily accessible.

Wat denken gescreende patiënten met een depressie over hun diagnose

SamenvattingWittkampf KA, Van Zwieten M, Smits FT, Schene AH, Huyser J, Van Weert HC. Wat denken gescreende patiënten met een depressie over hun diagnose? Huisarts Wet 2009;52(6):274-80.Achtergrond Patiënten hebben soms moeite met het accepteren van de diagnose depressieve stoornis. Wij wilden weten hoe patiënten reageren als de huisarts met een sceeningsprogramma actief op zoek gaat naar eventuele symptomen en zij vervolgens te horen krijgen dat zij een depressieve stoornis hebben.Methode Wij namen bij zeventien patiënten, bij wie in het kader van een screeningsprogramma de diagnose depressieve stoornis was gesteld, een halfgestructureerd diepte-interview af.Resultaten Alle zeventien patiënten waardeerden de actieve benadering en vijftien van hen bevestigden dat zij depressieve klachten hadden. Negen patiënten herkenden zich echter niet in de diagnose depressieve stoornis, voor een deel omdat zij het stigma vreesden en het nut van het labelen niet inzagen, maar ook omdat het volgens hen om een normale reactie op een negatieve gebeurtenis ging en een behandeling toch niet zou werken.Conclusies Een aantal patiënten waardeert het als men hun actief naar eventuele depressieve klachten vraagt. Een groot deel van hen herkent zich vervolgens echter niet in de diagnose depressieve stoornis. Wij adviseren huisartsen die overwegen te screenen op depressie om de visie van de patiënt te exploreren alvorens de diagnose te stellen en een behandeling aan te bieden.

Brief Cognitive Behavioural Therapy Compared to Optimised General Practitioners' Care for Depression: A Randomised Trial

Background: How to treat Major Depressive Disorder (MDD) in primary care? Studies that compared (brief) Cognitive Behavioural Therapy (CBT) with care as usual by the General Practitioner (GP) found the first to be more effective. However, to make a fair comparison GP care should be optimised and protocolised according to current evidence based guidelines for depression. So far this has not been the case. We studied whether a protocolised 8 session CBT is more effective than optimised and protocolised GP care (GPC). Methods: 121 patients with MDD, age 18-70 years, from 40 Dutch general practices, were randomised to either brief CBT or GPC. Assessments were at baseline (t0), 12 weeks (t1) and 52 weeks (t2). Main outcomes: decrease in depressive symptoms, response and remission on the Hamilton Depression Rating Scale-17 (HDRS-17) and the Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9). (Trial registration: ISRCTN65811640). Results: Both continuous and dichotomous HDRS-17 and PHQ-9 outcome scores favoured the brief CBT group. Number of treatment contacts and external referrals were not different between groups. GPs prescribed antidepressants (AD) to 48% of GPC patients and to 11% of CBT patients. Conclusions: Brief CBT by psychologists seems more effective than optimized GPC. Effect sizes comparable to the (statistical significant) results from meta-analyses, together with lower AD prescriptions, are both in favour of brief CBT which might make it a first choice treatment for patients with MDD in general practice.

Minder antidepressivavoorschriften na richtlijntoepassing

SamenvattingFranx G, Huyser J, Koetsenruijter J, Van der Feltz-Cornelis CM, Verhaak PFM, Grol RPTM, et al. Minder antidepressivavoorschriften na richtlijntoepassing. Huisarts Wet 2015;58(7):350-2.DoelDe NHG-Standaard Depressie en de landelijke Multidisciplinaire richtlijn depressie adviseren een stepped care- ofwel stapsgewijze benadering. Dit betekent dat antidepressiva in eerste instantie niet de voorkeur hebben bij patiënten met lichte klachten, maar dat kortdurende, niet-farmacologische interventies voor deze groep de eerste behandelstap vormen. Om de implementatie van de stepped care-benadering in de praktijk te bevorderen is een ‘Doorbraakproject Depressie’ georganiseerd. Hierin werkten huisartsen lokaal multidisciplinair samen met eerste- en tweedelijnshulpverleners, en kregen zij externe ondersteuning. Parallel hieraan hebben we een onderzoek uitgevoerd naar het effect van het Doorbraakproject op het voorschrijfgedrag van huisartsen.MethodeOns onderzoek betrof een quasi-experimentele evaluatie met een follow-upperiode van drie jaar. De interventie bestond uit het al dan niet deelnemen aan het Doorbraakproject Depressie, een eenjarig traject met diverse implementatiebevorderende methodieken. We hebben het voorschrijf- en verwijsgedrag van huisartsen die deelnamen aan het Doorbraakproject Depressie vergeleken met dat van een selectie van huisartsen uit het Landelijk Informatienetwerk Huisartsenzorg (LINH).ResultatenTijdens de drie jaar durende onderzoeksperiode was er in de interventiegroep sprake van een afname van 23,3% in het aantal patiënten met voorgeschreven antidepressiva in de eerste maand van de behandeling (van 49,4% in 2006 tot 26,1% in 2008). De huisartsen in de controlegroep veranderden hun voorschrijfgedrag niet (van 50,3% in 2006 naar 52,6% in 2008). Deelname aan het Doorbraakproject Depressie was de belangrijkste factor die bijdroeg aan het veranderde voorschrijfgedrag. De verwijspercentages bleven in beide groepen gelijk.ConclusieTen gevolge van het Doorbraakproject Depressie kregen minder patiënten met depressie antidepressiva voorgeschreven.