Trong các loại đất trên khắp thế giới, nấm mốc vàng (Aspergillus flavus) thể hiện sức sống mãnh liệt của nó với đặc tính hoại sinh và gây bệnh. Loại nấm này được biết đến nhiều nhất vì sinh sôi trong ngũ cốc, cây họ đậu và các loại hạt, đặc biệt là trong quá trình thu hoạch, bảo quản và vận chuyển, khi những thay đổi trong môi trường xung quanh có thể gây ra nhiễm trùng và dẫn đến thối rữa mùa màng.
Cái tên "flavus" bắt nguồn từ tiếng Latin có nghĩa là "màu vàng" vì bào tử của nó thường có màu vàng.
Ngoài đồng ruộng, bệnh nấm mốc vàng có thể xuất hiện trước khi thu hoạch nhưng thường không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi cây trồng được bảo quản hoặc vận chuyển. Trong giai đoạn này, nấm bắt đầu biểu hiện tính chất phá hoại và có thể sản sinh ra độc tố aflatoxin cực độc, gây tử vong cho động vật có vú. Ngoài ra, nấm mốc vàng còn có thể xâm nhập vào người và động vật, đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu, gây ra các bệnh nhiễm trùng như bệnh aspergillosis phổi.
Mốc vàng xuất hiện trên khắp thế giới và tấn công nhiều loại cây trồng nông nghiệp quan trọng, đặc biệt là ngũ cốc, cây họ đậu và các loại hạt. Ở ngô, nấm mốc vàng gây thối bắp, còn ở đậu phộng, nấm mốc vàng gây thối quả. Những bệnh nhiễm trùng này thường xuất hiện trong giai đoạn sinh trưởng của cây trồng hoặc sau khi thu hoạch. Nguy cơ nhiễm nấm mốc vàng tăng lên khi điều kiện môi trường không thuận lợi, bao gồm độ ẩm quá cao và nhiệt độ cao.
Sự phát triển của nấm mốc vàng có liên quan chặt chẽ đến điều kiện môi trường, đặc biệt là sự thay đổi về độ ẩm và nhiệt độ, sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và sản sinh độc tố của nấm mốc.
Mốc vàng trú đông trong tàn dư đất, hình thành bào tử và phát tán nhờ gió và côn trùng vào mùa xuân. Những bào tử này có thể xâm nhập và lây nhiễm vào quả của cây trồng sau khi cây bị hư hại. Ngoài ra, các loại côn trùng như rệp giường và rệp hôi cũng có thể góp phần lây lan bệnh và trở thành nguồn lây nhiễm thứ cấp.
Là một loại nấm chịu nhiệt, F. fulvicidalis có thể phát triển ở nhiệt độ cao mà nhiều loại nấm khác không thể sống được. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc duy trì độ ẩm của ngũ cốc và đậu trong phạm vi nhất định (không quá 11,5%) và giữ môi trường bảo quản ở mức thấp có thể làm giảm hiệu quả nguy cơ phát triển nấm mốc vàng. Vệ sinh và quản lý kho hiệu quả, cũng như hệ thống lưu thông không khí để giảm độ ẩm trong môi trường kho là những biện pháp quan trọng để ngăn ngừa nhiễm nấm mốc vàng.
Tăng khả năng kháng bệnh của cây trồng và cải thiện quản lý tưới tiêu có thể làm giảm căng thẳng cho cây trồng do hạn hán, do đó giảm nguy cơ nhiễm nấm mốc vàng.
Aflatoxin là một hợp chất độc hại do nấm mốc vàng tạo ra, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình tổng hợp protein và nhiều chức năng khác nhau của cơ thể. Ngay từ năm 1960, khoảng 100.000 con gà tây ở Anh đã chết sau khi ăn bột đậu phộng bị nhiễm nấm mốc vàng, dẫn đến việc phải tiến hành đánh giá an toàn và cải cách sâu rộng các biện pháp quản lý nông nghiệp.
Khi phát hiện ra aflatoxin do nấm mốc vàng tạo ra, các quốc gia đã nhanh chóng điều chỉnh các hoạt động nông nghiệp và thiết lập các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về thu hoạch và bảo quản ngũ cốc.
Ngoài những thiệt hại về nông nghiệp, mối đe dọa sức khỏe do độc tố nấm mốc vàng gây ra không thể bị đánh giá thấp. Đối với những người có hệ miễn dịch suy yếu, nguy cơ nhiễm trùng có thể tăng cao đáng kể, dẫn đến nhiễm trùng phổi và các vấn đề sức khỏe nguy hiểm khác. Khi nghiên cứu về Xanthophyll và các độc tố mà nó tạo ra ngày càng đi sâu, việc tiếp tục khám phá và quản lý vẫn là những thách thức quan trọng đối với cả cộng đồng y tế và nông nghiệp.
Làm thế nào để cân bằng nhu cầu sản xuất nông nghiệp với rủi ro sức khỏe?