Language
Country/Area
No result found
Các bản tin của bạn có thực sự trung lập không? Phân tích diễn ngôn phê phán có thể tiết lộ sự thiên vị của phương tiện truyền thông như thế nào?
Trong xã hội ngày nay, phương tiện truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin, nhưng liệu nó có hoàn toàn trung lập không? Phân tích diễn ngôn phản biện (CDA) cung cấp một khuôn khổ cho phân tích chuyên sâu giúp chúng ta khám phá ý nghĩa ẩn trong văn bản và cuộc hội thoại, đồng thời khám phá cách ngôn ngữ củng cố mối quan hệ quyền lực, giai cấp xã hội và hệ tư tưởng.
Ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là sự phản ánh của cấu trúc xã hội và mối quan hệ quyền lực.
CDA tin rằng ngôn ngữ là một hoạt động xã hội không chỉ phản ánh hiện thực mà còn định hình hiện thực xã hội. Cách tiếp cận này kết hợp giữa phê bình và diễn giải diễn ngôn, cho thấy ngôn ngữ định hình thực tế xã hội như thế nào trong một bối cảnh cụ thể và do đó có thể đóng vai trò là cơ sở để thay đổi thực tế đó. Các học giả tin rằng các hoạt động xã hội phi ngôn ngữ và hoạt động ngôn ngữ có mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau, làm nổi bật tầm quan trọng của ngôn ngữ trong các mối quan hệ quyền lực xã hội.
Phân tích diễn ngôn phê phán có nguồn gốc từ "ngôn ngữ học phê phán" do Roger Fowler và những người khác tại Đại học East Anglia phát triển vào những năm 1970. Kể từ đó, những đóng góp của Norman Fairclough và Ruth Wodak đã dần biến CDA trở thành một phương pháp luận quan trọng để nghiên cứu diễn ngôn.
Khung ba chiều do Fairclough đề xuất là cơ sở của nghiên cứu CDA, bao gồm phân tích các văn bản ngôn ngữ, phân tích các hoạt động diễn ngôn (quá trình sản xuất, phổ biến và tiêu thụ văn bản) và phân tích các sự kiện diễn ngôn (ví dụ về các hoạt động xã hội và văn hóa). Điều này cho phép các nhà nghiên cứu phân tích các đặc điểm văn bản như ngữ pháp, ẩn dụ và biện pháp tu từ ở cấp độ vi mô, đồng thời nghiên cứu bối cảnh sản xuất và tiêu thụ văn bản ở cấp độ trung gian.
Ngôn ngữ nên được phân tích như một thực hành xã hội thay vì chỉ được quan sát một cách riêng lẻ.
Ở cấp độ vĩ mô, các nhà nghiên cứu nên tập trung vào các yếu tố liên văn bản và liên diễn ngôn của văn bản và xem xét các xu hướng xã hội quan trọng ảnh hưởng đến văn bản. Ví dụ, ở Úc, Stephen Teo đã phát hiện ra những hình ảnh phân biệt chủng tộc đối với thanh thiếu niên Việt Nam trên phương tiện truyền thông, chứng minh ảnh hưởng của truyền thông chính thống trong việc định hình dư luận.
Tuy nhiên, CDA vẫn còn gây tranh cãi. Một số nhà phê bình cho rằng phạm vi phân tích của CDA quá rộng để xác định chính xác những thao túng trong diễn ngôn, đồng thời lại không đủ để khám phá ra tất cả những phát hiện nghiên cứu dự định. Về vấn đề này, Fairclough nhấn mạnh rằng các nhà nghiên cứu phải khôn ngoan cân bằng nhiều cấp độ phân tích để hiểu đầy đủ sức mạnh xã hội của ngôn ngữ.
Hơn nữa, cách tiếp cận của Teun A. van Dijk kết hợp lý thuyết nhận thức với lý thuyết ngôn ngữ và xã hội. Khung ba cấp độ của ông bao gồm diễn ngôn, nhận thức và xã hội, giúp hiểu cách các hiện tượng xã hội lớn hơn được củng cố thông qua diễn ngôn hàng ngày. Tuy nhiên, các nhà phê bình chỉ ra rằng cách tiếp cận của ông có xu hướng tập trung vào việc tái tạo hệ tư tưởng mà không chú ý đủ đến sự chuyển đổi của nó.
Phạm vi ứng dụng của CDA không ngừng mở rộng, bao gồm các lĩnh vực như nghiên cứu phương tiện truyền thông, văn bản quảng cáo và giảng dạy tiếng Anh.
Bằng cách phân tích các văn bản quảng cáo và phạm vi đưa tin trên phương tiện truyền thông, CDA tiết lộ vai trò của quyền lực và hệ tư tưởng trong xã hội. Cùng với sự phát triển của khoa học xã hội và nhân văn, phương pháp nghiên cứu CDA ngày càng hoàn thiện. Những đóng góp quan trọng của các học giả như Fairclough, Wodak và Van Dijk trong lĩnh vực này đã giúp CDA tiếp tục suy ngẫm và phát triển.
Trong thực tế, CDA được sử dụng để phân tích cách phương tiện truyền thông đưa tin về các vụ án. Phân tích như vậy cho thấy sự thao túng chính trị đằng sau các bản tin truyền thông và cách chúng ảnh hưởng đến nhận thức của xã hội về hình phạt. Pamela D. Schulz chỉ ra rằng ở nhiều quốc gia, có xu hướng phóng đại "bản án khắc nghiệt" trong các bản tin truyền thông, khiến cho những lời kêu gọi thay đổi luật pháp khó có thể thực sự hiệu quả.
Thông qua phân tích diễn ngôn quan trọng, chúng ta có thể thấy rõ hơn cách ngôn ngữ và quyền lực ảnh hưởng lẫn nhau. Ví dụ, khi nói đến vận động chính sách và các vấn đề xã hội, các báo cáo truyền thông thường mang tính gợi ý và thậm chí có thể vô tình truyền tải sự thiên vị và phân biệt đối xử. Vậy, làm thế nào chúng ta có thể giúp mọi người nhận thức được những hoạt động quyền lực tiềm tàng này và suy ngẫm về chúng trong cuộc sống hàng ngày?
