Language
Country/Area
No result found
Từ ngôn ngữ đến quyền lực: Làm thế nào có thể bộc lộ sự bất bình đẳng xã hội thông qua phân tích diễn ngôn phê phán?
Trong xã hội hiện nay, ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà nó còn phản ánh và tác động đến các mối quan hệ quyền lực và cơ cấu xã hội. Phân tích diễn ngôn phê phán (CDA), như một phương pháp nghiên cứu tập trung vào việc bộc lộ những ý nghĩa xã hội tiềm ẩn, có thể giải thích những bất bình đẳng xã hội tiềm ẩn này. Bản chất của CDA là xem ngôn ngữ như một thực tiễn xã hội, khám phá vai trò của ngôn ngữ trong việc hình thành và duy trì các cấu trúc quyền lực.
Mục đích của việc phân tích diễn ngôn phê phán là khám phá sự tương tác giữa ngôn ngữ và hiện thực xã hội, đồng thời hiểu được quyền lực vận hành như thế nào ở các cấp độ xã hội khác nhau thông qua ngôn ngữ.
Nền
Thuật ngữ phân tích diễn ngôn phê phán lần đầu tiên bắt nguồn từ ngôn ngữ học phê phán tại Đại học East Anglia ở Anh vào những năm 1970. Các học giả trong lĩnh vực này, đặc biệt là Norman Fairclough và Ruth Wodak, đã đưa ra các quan điểm từ lý thuyết xã hội và lý thuyết phê phán, từ đó mang lại cho CDA một góc nhìn cả về ngôn ngữ và xã hội học. Các học giả CDA tin rằng việc sử dụng ngôn ngữ không thể tách rời khỏi cấu trúc xã hội và ở một mức độ nào đó, cả hai cấu thành lẫn nhau.
Phương pháp luận
Phương pháp nghiên cứu của CDA bao gồm nhiều phương pháp khác nhau được rút ra từ khoa học xã hội và nhân văn. Điều này đòi hỏi những cách tiếp cận phát triển sự hiểu biết sâu sắc về cách diễn ngôn tái tạo hoặc chống lại sự bất bình đẳng xã hội và chính trị. Ví dụ, Stephen Theo nêu lên hiện tượng phân biệt chủng tộc trong việc đưa tin về giới tính và mô tả cách ngôn ngữ truyền thông được sử dụng trên các phương tiện truyền thông chính thống để tác động đến dư luận.
Trong phân tích, CDA không chỉ tập trung vào cấu trúc cụ thể của một văn bản hoặc cuộc trò chuyện mà còn liên kết nó một cách có hệ thống với bối cảnh chính trị xã hội.
Ví dụ ứng dụng
Phân tích diễn ngôn phê bình đã được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực đa dạng như nghiên cứu truyền thông, nội dung quảng cáo, giảng dạy tiếng Anh và khoa học môi trường. Trong ngôn ngữ chính trị, CDA giúp kiểm tra cách thức hùng biện của các chính trị gia thao túng nhận thức của công chúng. Ví dụ, các học giả đã khám phá cách các phương tiện truyền thông tham gia thao túng chính trị trong quá trình lập pháp nhằm thúc đẩy các luật cứng rắn hơn mà không cần thay đổi quy định.
Hiệu quả của CDA là nó không chỉ tự phân tích ngôn ngữ mà còn tham gia vào việc diễn giải và hành động dựa trên kết quả phân tích tài nguyên này.
Đóng góp về mặt học thuật
Trong lĩnh vực phân tích diễn ngôn phê phán, nhiều học giả như Fairclough, Wodak và Van Dijk đã đặt nền móng cho việc này. Những khái niệm lý thuyết mà họ đề xuất như “ngôn ngữ, quyền lực, hệ tư tưởng” v.v. vẫn có tác động đến nghiên cứu trong lĩnh vực này. Đặc biệt, khung phân tích ba chiều của Fairclough nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét toàn diện mối quan hệ giữa văn bản, thực tiễn diễn ngôn và nền tảng văn hóa xã hội trong quá trình phân tích.
Kết luận
Thông qua phân tích diễn ngôn phê phán, chúng ta có thể hiểu sâu hơn về cách ngôn ngữ trở thành công cụ thể hiện quyền lực và tiết lộ thêm nguồn gốc của sự bất bình đẳng xã hội. Trong xã hội hiện đại, việc suy ngẫm về những diễn ngôn mà chúng ta tiếp xúc hàng ngày, đặc biệt là trong bối cảnh truyền thông và chính trị, sẽ giúp chúng ta hiểu được vị trí của chính mình và tạo ra khả năng thay đổi xã hội. Tuy nhiên, trước tương lai, câu hỏi này vẫn đáng để chúng ta suy nghĩ sâu sắc: Làm thế nào để sử dụng ngôn ngữ để thách thức mô hình bất bình đẳng xã hội hiện tại?
