Quốc hội Nhân dân Toàn quốc (NPC) là cơ quan nhà nước cao nhất của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Là cơ quan lập pháp lớn nhất thế giới, NPC có 2.977 thành viên vào năm 2023. Là cơ quan chính phủ duy nhất, hoạt động của NPC cho thấy hoạt động chính trị của Trung Quốc và bộc lộ mối quan hệ của nó với Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Bài viết này sẽ tìm hiểu hoạt động, lịch sử, quyền hạn và ảnh hưởng của Quốc hội đối với chính trị Trung Quốc.
Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc được bầu 5 năm một lần và thường tổ chức phiên họp kéo dài 10 đến 14 ngày vào mùa xuân. Chương trình nghị sự được tổ chức tại Đại lễ đường Nhân dân
. Tại cuộc họp thường niên, NPC bỏ phiếu thông qua các dự luật quan trọng và bổ nhiệm nhân sự. Vì nền chính trị Trung Quốc hoạt động trong khuôn khổ chủ nghĩa cộng sản nên NPC cuối cùng được ĐCSTQ lãnh đạo trong việc thực thi quyền lực. Nhiều nhà quan sát tin rằng NPC giống một cơ quan đóng dấu cao su hơn.
Nguồn gốc của Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc có thể bắt nguồn từ Đại hội toàn quốc lần thứ nhất của các Xô viết được tổ chức tại Cộng hòa Xô viết Trung Quốc vào năm 1931. Khi lịch sử phát triển, Đảng Cộng sản Trung Quốc và Quốc dân đảng đã tổ chức hội nghị hiệp thương chính trị sau Thế chiến thứ hai, đặt nền móng cho Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc sau này.
Năm 1954, Hiến pháp chuyển giao quyền lập pháp cho Quốc hội, hình thành cơ cấu chính trị độc đáo ngày nay.
Theo Hiến pháp, các chức năng chính của NPC bao gồm sửa đổi hiến pháp, lập pháp, bầu cử và bổ nhiệm các nhà lãnh đạo quốc gia. Những chức năng này mang lại cho NPC quyền lực chính thức để kiểm soát nền chính trị Trung Quốc.
NPC có quyền duy nhất sửa đổi hiến pháp, đòi hỏi phải có ít nhất 2/3 số đại diện bỏ phiếu. Việc sửa đổi hiến pháp được đề xuất bởi Ủy ban Thường vụ NPC hoặc bởi hơn 1/5 số đại biểu.
NPC là tổ chức duy nhất có quyền xây dựng và sửa đổi các luật cơ bản. Tuy nhiên, trên thực tế, tất cả các đề xuất lập pháp đều phải được ĐCSTQ phê duyệt sơ bộ, điều này ảnh hưởng đến tính độc lập của pháp luật ở một mức độ nhất định.
NPC chịu trách nhiệm bầu ra các vị trí quan trọng của quốc gia, bao gồm cả chủ tịch nước và thủ tướng của Hội đồng Nhà nước. Tuy nhiên, trên thực tế, tất cả các ứng cử viên đều do ĐCSTQ quyết định trong nội bộ trước cuộc bầu cử và số phiếu bầu của đại diện NPC chỉ giới hạn ở một ứng cử viên.
Như BBC News đã đưa tin, sự đại diện của những NPC đó tồn tại dưới hình thức nhưng họ hiếm khi thực hiện quyền phát biểu của mình.
Mặc dù cấu trúc của Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc rất thú vị nhưng ý nghĩa thực sự và tầm ảnh hưởng của các đại diện của nó thường bị nghi ngờ. Các đại biểu thường chỉ tham gia mang tính tượng trưng, còn những ý kiến thực tế thường bị đè nén trong những vấn đề quan trọng nhất. Dù vậy, NPC vẫn không thể thiếu trong việc thực thi các chính sách của Chính phủ.
NPC cũng cần liên lạc với các cơ quan lập pháp nước ngoài để thúc đẩy lợi ích ngoại giao của Trung Quốc. Điều này bao gồm việc thúc đẩy các sáng kiến chính sách lớn của ĐCSTQ. Sự tương tác này không chỉ thể hiện hình ảnh chính phủ có tính truyền thông ra bên ngoài mà còn duy trì sự ổn định chính sách bên trong.
Cách Quốc hội nhân dân vận hành với tư cách là cơ quan có thẩm quyền cao nhất của Trung Quốc thể hiện sự độc đáo và phức tạp của nền chính trị Trung Quốc. Dù bị chỉ trích là con tem cao su nhưng thể chế này vẫn đóng vai trò không thể thiếu trong việc xây dựng luật pháp và chính sách quốc gia. Trước một cơ cấu chính trị đặc biệt như vậy, bạn có nghi ngờ về tính hiệu quả và minh bạch của nền quản trị quốc gia?