Language
Country/Area
No result found
Từ động vật đến con người: Hành vi hung hăng tiến hóa như thế nào?
Sự xâm lược được định nghĩa về mặt sinh học là hành vi đối đầu hoặc hung hăng hướng tới người khác, thường đi kèm với ý định gây tổn hại. Mặc dù hầu hết hành vi hung hăng đều nhằm mục đích gây hại nhưng có một số trường hợp hành vi này có thể được chuyển thành hành vi sáng tạo. Dù là để phản ứng hay là một hành động khiêu khích vô cớ, sự hung hăng của con người được kích hoạt bởi nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn như sự thất vọng tích lũy khi không đạt được mục tiêu hoặc nhận thấy sự coi thường. Hành vi hung hăng có thể được chia thành hành vi gây hấn trực tiếp, bao gồm hành vi thể chất hoặc lời nói trực tiếp gây tổn hại cho ai đó và hành vi gây hấn gián tiếp, nhằm mục đích làm tổn hại các mối quan hệ xã hội của một cá nhân hoặc một nhóm.
Gây hấn được định nghĩa rộng rãi là một hành động hoặc phản ứng khó chịu do một cá nhân gây ra cho người khác.
Dưới góc độ tâm lý học tiến hóa, hành vi hung hăng là một chuỗi các cơ chế được hình thành trong quá trình tiến hóa, với mục đích cơ bản là bảo vệ lợi ích của bản thân, người thân hoặc bạn bè. Những cơ chế này thường được điều khiển bởi những cảm xúc như sợ hãi, thất vọng và tức giận. Trong khi hành vi săn mồi hoặc phòng thủ giữa các loài khác nhau không nhất thiết được coi là gây hấn, hành vi hung hăng giữa các cá thể cùng loài thường liên quan đến sự cạnh tranh về tài nguyên và cơ hội sinh sản và được cấu trúc theo cấu trúc thứ bậc.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hành vi hung hăng, dù ở động vật hay con người, có thể biểu hiện thành hai loại chính: kiểm soát hành vi gây hấn mang tính công cụ và hành vi gây hấn bốc đồng mang tính phản ứng. Kiểm soát hành vi gây hấn thường có mục đích và hướng đến mục tiêu, trong khi hành vi gây hấn phản ứng thường dẫn đến hành vi không kiểm soát được, thường gây ra các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày. Mặc dù sự gây hấn của con người có liên quan chặt chẽ đến sự khác biệt về vai trò xã hội giữa nam và nữ, nhưng nghiên cứu cho thấy nam giới thường xuyên gây hấn bằng lời nói và thể xác hơn, trong khi phụ nữ có xu hướng sử dụng những tổn hại gián tiếp về mặt tâm lý hoặc xã hội để thể hiện sự gây hấn.
Sự phát triển của hành vi hung hăng có thể được hiểu là một chiến lược quan trọng để sinh tồn và sinh sản, bao gồm cả hành vi hung hăng để bảo vệ lãnh thổ và tài nguyên.
Từ góc độ sinh học, nhiều nghiên cứu đã khám phá hành vi hung hăng thúc đẩy sự sống sót và sinh sản ở con người và động vật như thế nào. Giả thuyết chiến binh nam thừa nhận rằng sự gây hấn giữa các nhóm tạo cơ hội cho nam giới có được bạn tình, lãnh thổ và tài nguyên, và hành vi hung hăng này có thể đã gây áp lực tiến hóa có chọn lọc lên cấu trúc xã hội và cơ chế tâm lý.
Trong vương quốc động vật, bản chất của hành vi hung hăng không chỉ bao gồm tiếp xúc trực tiếp về thể chất mà còn thể hiện sự đe dọa thông qua ngôn ngữ cơ thể và giọng nói. Hành vi này thường giải quyết xung đột bằng cách thể hiện sự đe dọa hơn là gây hại. Hầu hết các nhà nghiên cứu hành vi đều đồng ý rằng lợi ích sinh học của sự hung hãn là nó giúp động vật bảo vệ lãnh thổ của chúng, kiếm bạn tình và mang lại sự an toàn cho bản thân và con cái.
Đáng chú ý hơn nữa, ở hầu hết các loài, sự gây hấn trong nội bộ nhóm thường liên quan đến việc thu thập tài nguyên và cơ hội sinh sản. Hiện tượng này có thể phát triển thành một giai cấp thống trị rõ ràng trong nhiều xã hội động vật, với xu hướng hung hăng của một số cá nhân khiến họ tìm kiếm địa vị cao hơn trong xã hội. Điều này cho thấy sự gây hấn giữa các cá nhân khác nhau không chỉ được thúc đẩy bởi sự tức giận mà còn bao gồm cả những tính toán chiến lược.
Hành vi hung hăng không chỉ là thách thức trực tiếp với người khác mà còn có thể liên quan đến việc tranh giành địa vị và ảnh hưởng xã hội.
Trong quá trình tiến hóa, mối quan hệ giữa hành vi hung hăng với sự sợ hãi, tò mò đã nhận được nhiều sự chú ý. Nghiên cứu tâm lý cho thấy hành vi hung hăng có thể nảy sinh từ sự mâu thuẫn giữa kỳ vọng và tình huống thực tế. Nếu mâu thuẫn này có thể được giảm bớt thông qua học tập và tò mò thì hành vi hung hăng hơn nữa sẽ không cần thiết. Từ góc độ này, các cá nhân có thể thao túng môi trường thông qua hành vi hung hăng nhằm điều chỉnh khoảng cách giữa kỳ vọng và thực tế của họ.
Về ảnh hưởng của giới tính, nghiên cứu cho thấy có sự khác biệt đáng kể trong việc thể hiện hành vi hung hăng giữa nam và nữ. Những khác biệt này một phần có thể là do động cơ sinh học tương ứng của họ trong việc đối mặt với sự cạnh tranh giành bạn tình và nguồn lực. Mặc dù hành vi mua hàng và biểu hiện cảm xúc đều tồn tại ở cả hai giới, nhưng nghiên cứu sâu hơn đã nhấn mạnh vai trò của các yếu tố văn hóa và xã hội trong việc hình thành hành vi hung hăng.
Tóm lại, gây hấn, với tư cách là một hành vi sinh học cơ bản, có nguồn gốc tiến hóa sâu sắc và liên quan đến các yếu tố cảm xúc, tâm lý và xã hội phức tạp. Dù là động vật hay con người, mục đích cơ bản của hành vi này thường là để bảo vệ lợi ích của chính họ và cải thiện cơ hội sống sót của họ, nhưng liệu chúng ta có thể hiểu và điều chỉnh những hành vi này trong tương lai để thúc đẩy cách chung sống hòa bình hơn không?
