Hành vi hung hăng là hành vi đối lập hoặc hung hăng với một cái gì đó hoặc ai đó. Mặc dù hành vi này thường có mục đích gây hại, nhưng với một số người, cảm xúc này cũng có thể dẫn đến những lối thoát sáng tạo và thiết thực. Hành vi hung hăng ở con người có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như khi bị thúc đẩy bởi sự thất vọng tích tụ do các mục tiêu chưa đạt được hoặc do cảm giác bị coi là không được tôn trọng.
Hành vi hung hăng không chỉ là những lời đe dọa về thể chất hoặc lời nói; nó bao gồm nhiều hành vi nhằm mục đích gây tổn hại đến các mối quan hệ xã hội.
Theo định nghĩa phổ biến trong khoa học xã hội và hành vi, hung hăng là hành vi hoặc phản ứng có mục đích gây ra điều gì đó khó chịu cho người khác. Những hành vi hung hăng này có thể được chia thành tấn công trực tiếp và gián tiếp. Xâm lược trực tiếp biểu hiện bằng hành vi gây tổn hại về thể chất hoặc lời nói cho người khác, trong khi xâm lược gián tiếp nhằm mục đích phá vỡ các mối quan hệ xã hội của một cá nhân hoặc một nhóm.
Theo lý thuyết của Dollard và cộng sự, sự hung hăng bắt nguồn từ sự thất vọng, có thể được định nghĩa là bất kỳ cảm xúc nào cản trở việc đạt được mục tiêu có giá trị. Lý thuyết này sau đó được Berkowitz củng cố khi ông đề xuất rằng không phải bản thân sự thất vọng gây ra hành vi hung hăng, mà là những cảm xúc tiêu cực phát sinh từ nó.
Mọi sự kiện khó chịu đều dẫn đến những cảm xúc tiêu cực, từ đó gây ra xu hướng hung hăng và sợ hãi.
Những hành vi hung hăng về mặt cảm xúc này thường là phản ứng tự phát với các kích thích từ môi trường bên ngoài. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hành vi hung hăng có thể được kích hoạt bởi các yếu tố như đau đớn, mới lạ và thất vọng. Kiểu hành vi này thường leo thang trong các tình huống xã hội và có thể làm trầm trọng thêm xung đột.
Sự hung hăng có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức và có thể được thể hiện bằng hành động, lời nói hoặc phi lời nói. Bao gồm hành vi xâm lược phòng thủ, xâm lược lãnh thổ, xâm lược mẹ và nhiều hình thức khác. Sự hung hăng của con người cũng có thể được chia thành hành vi có mục đích và hành vi phản ứng bốc đồng, trong đó hành vi sau thường dẫn đến hành vi không kiểm soát và không phù hợp.
Hành vi hung hăng không chỉ xuất phát từ cảm xúc mà còn liên quan chặt chẽ đến đặc điểm của môi trường xã hội.
Bối cảnh văn hóa và xã hội cũng có tác động đáng kể đến biểu hiện hành vi hung hăng. Ví dụ, trong các môn thể thao cạnh tranh, một số hình thức gây hấn nhất định có thể được coi là chấp nhận được hoặc thậm chí được ngưỡng mộ. Trong những bối cảnh xã hội khác, nó có thể bị lên án.
Theo nghiên cứu, hành vi hung hăng có liên quan đến nhiều vấn đề điều chỉnh và tình trạng tâm lý, chẳng hạn như rối loạn nhân cách chống đối xã hội và rối loạn nhân cách ranh giới. Quan điểm sinh học xem sự hung hăng là động lực nội tại, trong khi quan điểm tâm lý xem nó là phản ứng trước sự thất vọng hoặc là kết quả của quá trình học tập xã hội.
Khi xem xét hành vi hung hăng, điều quan trọng là không bỏ qua mối liên hệ giữa sự tức giận, sợ hãi và tò mò. Nhiều học giả cho rằng hành vi hung hăng có thể được coi là một cách cố gắng giảm sự không nhất quán giữa kỳ vọng và thực tế. Khi sự không nhất quán quá lớn, nó thường dẫn đến phản ứng cảm xúc tiêu cực và sau đó kích hoạt hành vi hung hăng.
Hành vi như vậy cũng phổ biến trong thế giới động vật, đáp ứng nhu cầu sinh tồn và sinh sản.
Theo quan điểm tiến hóa, hành vi hung hăng có thể góp phần vào sự sống còn của một loài trong một số hoàn cảnh nhất định và đóng vai trò là chiến lược cạnh tranh giữa các cá thể để giành nguồn tài nguyên và cơ hội giao phối. Nghiên cứu cho thấy mặc dù các loài vẫn có hành vi hung dữ, nhưng những hành vi này thường được giải quyết thông qua sự đe dọa hoặc thái độ.
Giới tính và sự hung hăngGiới tính đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu về hành vi hung hăng. Nhìn chung, đàn ông có xu hướng thể hiện mức độ hung hăng về thể chất cao hơn, trong khi phụ nữ có xu hướng dùng đến hành vi hung hăng gián tiếp. Những khác biệt này phần lớn bắt nguồn từ sự cạnh tranh giới tính về mặt sinh học và ảnh hưởng của vai trò xã hội.
Nghiên cứu mới nhất cho thấy sự khác biệt về giới tính ở trẻ nhỏ xuất hiện vào khoảng hai tuổi và trở nên rõ rệt hơn khi trẻ lớn lên. Sự thay đổi này có thể liên quan đến sự phát triển ngôn ngữ và kỹ năng xã hội.
Điều này có thể khiến chúng ta tự hỏi liệu việc gây ra sự tức giận có thực sự làm tăng cường hành vi hung hăng của con người hay không?