Trong triết học và nhân học đương đại, thuật ngữ “Sự thay đổi” đã trở thành trọng tâm, mang ý nghĩa sự tương phản giữa “người khác” và “bản thân”. Khái niệm này không chỉ khám phá việc xây dựng bản sắc mà còn liên quan đến ý nghĩa tồn tại của ranh giới giữa bản thân và người khác, phản ánh sự khác biệt. Nhiều học giả, bao gồm Emmanuel Levinas và Georges Bartel, đã làm cho mệnh đề triết học này trở nên sâu sắc hơn thông qua suy nghĩ của họ về cái khác.
Sự khác biệt không chỉ là sự phân biệt hình thức mà còn là một cuộc thảo luận sâu sắc về cách chúng ta hiểu quan điểm của chính mình.
Theo truyền thống hiện tượng học, hiểu về “cái khác” là một phần quan trọng trong việc hiểu về bản sắc bản thân. Việc xây dựng bản sắc bản thân thường dựa trên sự khác biệt với “người khác”. Trong mệnh đề này, quan điểm khác là “cái khác” được coi là chìa khóa để đạt được sự tự nhận thức. Levinas đã chỉ ra trong cuốn sách "Sự khác biệt và siêu việt" của mình rằng hiểu được sự tồn tại của người khác là yêu cầu cơ bản cho sự tồn tại của con người. Ông nhấn mạnh rằng việc quan tâm đến người khác một cách có đạo đức là một phần quan trọng của việc nhận thức bản thân, bởi vì sự quan tâm này không chỉ thúc đẩy sự phát triển của bản thân mà còn thúc đẩy ý thức đạo đức của chúng ta.
Cách một người nhìn người khác phản ánh những giá trị và đạo đức nội tâm của người đó.
Nghiên cứu của nhà xã hội học Cornius Castoriadis cho chúng ta hiểu rằng cái khác là yếu tố cơ bản của sự sáng tạo lịch sử. Ông chỉ ra rằng lịch sử không chỉ là sự xem xét đơn giản các sự kiện đã biết mà là một quá trình sáng tạo mới. Sự xuất hiện của những điều mới tạo điều kiện cho sự phát triển hơn nữa của văn hóa xã hội, điều này được thể hiện ở việc chúng ta nhìn nhận và chấp nhận người khác. Do đó, hiểu người khác không chỉ làm phong phú thêm văn hóa mà còn cho phép chúng ta đón nhận một trạng thái xã hội đa dạng hơn.
Khi chúng ta nói về văn hóa, George Bartel tin rằng một phần sự độc đáo của văn hóa đến từ sự khác biệt. Với sự gia tăng của toàn cầu hóa, thế giới đương đại đang phải đối mặt với một dạng đồng nhất về văn hóa, điều này khiến cho sự khác biệt trở nên đặc biệt quan trọng. Bartel cảnh báo rằng một nền văn hóa mất đi nhận thức về sự khác biệt có thể phát triển thành chủ nghĩa tự ái tập thể tự mãn, do đó làm suy yếu tiềm năng sáng tạo của xã hội. Quan điểm này đã khơi dậy suy nghĩ sâu sắc của nhiều học giả.
Sự khác biệt không chỉ là biểu hiện của sự đa dạng mà còn là nguồn gốc của sự phong phú về văn hóa.
Theo Gayatri Chakravorty Spivak, cô đã đề cập tại một hội nghị chuyên đề năm 2014 rằng hiểu được sự khác biệt là một phần của quá trình tái tạo lại lịch sử. Theo quan điểm của cô, lịch sử được xây dựng bởi những câu chuyện do nam giới thống trị. Vì vậy, hiểu và tiết lộ lịch sử của “người khác” là quyền của chúng ta để có được trải nghiệm thực tế. Để hiểu đầy đủ về người khác, người ta không chỉ nên xem xét những tổn thương trong quá khứ mà còn phải đánh giá cao tác động đang diễn ra của nó trong xã hội đương đại.
Tính khác vẫn có ảnh hưởng quan trọng trong tư tưởng đương đại, dù trong lĩnh vực thẩm mỹ, đạo đức hay nhân học. Các học giả đương đại đã dần nhận ra rằng chính sự khác biệt đã làm cho nền văn hóa của chúng ta phong phú và đa dạng hơn. Sự hiểu biết này giúp chúng ta giữ được nét độc đáo về văn hóa khi đối mặt với những thách thức của toàn cầu hóa. Đồng thời, nó cũng nhắc nhở chúng ta phải suy nghĩ lại về mối quan hệ giữa các cá nhân và tập thể, coi trọng sự hiểu biết và bao dung hơn.
Sự khác biệt cho phép chúng ta suy ngẫm về bản sắc riêng của mình và cũng cho phép chúng ta hiểu được mối quan hệ phức tạp giữa con người với nhau.
Khám phá sự khác biệt cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về sự tham gia không thể thiếu của người khác trong quá trình nhận thức bản thân, điều này cũng mang lại ý nghĩa sâu sắc cho cuộc sống và niềm tin của chúng ta. Khi thế giới thay đổi và phát triển, liệu chúng ta có thể tìm ra cách sống mới và chung sống trong cái khác không?